Ένας Ινδιάνος φύλαρχος Mohawk έγινε Ορθόδοξος (μέρος 2ο)

ΓΙΑΤΙ ΔΙΑΛΕΞΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ…
«Ο λαός μου είναι απλός όπως και το φαΐ του. Ο αρχηγός της φυλής είναι άνδρας, μα τον διαλέγει το συμβούλιο των γυναικών-γεροντισσών της φυλής. Οι τελετές μας όλες οι ομαδικές γίνονται στο ‘μακρύ σπίτι’ (long house). Αυτό έχει δύο πόρτες. Από την ανατολική μπαίνουν οι άνδρες, από την δυτική οι γυναίκες. Η κατασκευή του είναι πολύ απλή, όπως άλλωστε και οι περισσότερες τελετές μας.
Στους γάμους αναπόσπαστο στοιχείο της τελετής είναι η ευλογία των γερόντων. Στις κηδείες για τις γυναίκες και τους άνδρες όταν τους μεταφέρουν στο μακρύ σπίτι μπαίνουν από την δική τους ο καθένας πόρτα, αλλά πάντα το κεφάλι του νεκρού κοιτάζει προς την ανατολή. Μετά εννιά μέρες έχουμε φαγητό (μακαριά) χωρίς όμως αλάτι…»
Και ξαφνικά πετάχτηκε ορθός, γιατί ο δίσκος που ‘χε βάλει να παίζει για το σταθμό είχε κολλήσει. Έβαλε κάτι άλλο, έκανε μια ανακοίνωση και ξαναγύρισε κοντά μας…
«Τί λέγαμε;… Α! Για τις τελετές. Θα σας δείξω πριν βραδιάσει το μακρύ σπίτι… Τώρα για τις γιορτές μας. Όλος ο χρόνος είναι γιορτή… (ξεκαρδίστηκε στα γέλια). Έχουμε το μεσοχείμωνα (4 μέρες γιορτή), την γιορτή του χιονιού, της πρωτανθιάς, του πρώτου καρπού που ‘ναι το βάτο, τη γιορτή της άφθονης καρπιάς (των ευχαριστιών), την γιορτή του αλωνιού (4 μέρες), την γιορτή του περισσεύματος, της βροχής και του σποριά, και ο κύκλος ξαναρχίζει. Κάτι σαν εκκλησιαστικό ημερολόγιο της γης μας της ιερής…»
Πήρε πάλι βαθιά ανάσα και συνέχισε:
«Δεν λέμε πολλά, ούτε τρώμε πολύ, δεν θυμώνουμε πολύ, αγαπούμε αυτό που μας δόθηκε και συνέχεια ευχαριστούμε για τον καρπό…»
- Έχεις μήπως ταμπάκο; με ρώτησε.
- Όχι, του λέω.
- Εμείς, ξέρεις, το ταμπάκο το μασάμε, το τρώμε δηλαδή, δεν το καπνίζουμε. Όταν το καπνίσεις γίνεται αέρας, όταν το τρως γίνεσαι ένα μαζί του και ευλογάς τη γη που στο ‘δωσε. Τι άλλο με ρώτησες; Α, ναι! Για την αποστολή μου…
«Τι να σας πω. Ο λαός μου βαρέθηκε τους ιεραποστόλους. Έρχονταν χρόνια τώρα μάλλον για να πάρουν, παρά να δώσουν… Δεν σκύβανε να δουν τι είχαμε εμείς. Φέρνανε τον οδοστρωτήρα, γκρέμιζαν, και μετά άρχιζαν δήθεν την… ευαγγελική σπορά.
Εκείνος όμως ο Σέρβος ήταν αλλιώτικος. Έδωσε με την παρουσία του… δεν πήρε τίποτα από μας, εκτός από ένα κομμάτι απ’ την καρδιά μας. Αυτό είναι που αγάπησα όταν διάβασα αργότερα για τον άγιο Γερμανό της Αλάσκας και την ιστορία των Ορθόδοξων ιεραποστολών μεταξύ των Εσκιμώων… είναι αναπόφευκτο να κάνει το μυαλό μου συγκρίσεις… όσο κι αν προσπαθεί…
Θυμάμαι τον Ιησουίτη που μου ‘πε κατάμουτρα πως είχε εντολή να μου διδάξει πνευματικότητα…
Όταν έφυγε από το σπίτι μας η μάνα μου έφτυσε τον κόρφο της, λέγοντας πως:
‘’εμείς, παιδί μου, είμαστε λαός πνευματικός, ενώ αυτός, και ο Χριστός του να ’ρχόταν θα τον κάθιζε στο σκαμνί να τον διδάξει…’’».
- Υπάρχουν κι άλλοι ορθόδοξοι μέσα στους Ινδιάνους; Ρώτησε ξανά ο Γρηγόρης.
¬- Γνώρισα έναν Εσκιμώο Ορθόδοξο στο Plattsburg και έναν ακόμα Mis Mac πανύψηλο. Μπορεί να υπάρχουν και άλλοι που εγώ δεν ξέρω. Στο Ινδιάνικο όμως νοσοκομείο έχουμε ένα ζευγάρι γιατρούς Σέρβους, τους Moscovitch. Χρυσοί άνθρωποι, αγαπάνε τον κόσμο μας ιδιαίτερα, και τον βοηθάνε».
Η Lesley τον κοίταξα κατάματα.
- Πες μας, αν θέλεις για αυτήν την ιστορία με τις Ινδιάνικες μάσκες. Το ‘γραψαν όλες οι εφημερίδες και αναφερόταν σ’ όλες το όνομά σου. Τί συνέβη ακριβώς;

ΙΝΔΙΑΝΙΚΑ ΕΘΙΜΑ…
Ο Βλαδίμηρος κάθισε σταυροπόδι και αφού πήρε κάποιο χρόνο να σκέφτεται, απάντησε:
«Για μας οι μάσκες αυτές είναι ιερές. Τις φυλάμε πάντα στο σκοτάδι και τις προφυλάσσουμε με μεταξωτά υφάσματα. Είναι το… Άγιό μας πρόσωπο που ψάχνουμε… Το βρίσκουμε στη σιωπή, στα σκοτεινά, όπου βρίσκουμε και το φως της ψυχής μας. Η ψυχή μας δεν εκτίθεται ούτε σε εκθέσεις ούτε σε φώτα τεχνητά… Αυτοί που έφτιαξαν την έκθεση έχασαν την έννοια του ιερού, γι’ αυτό αγωνίζονται ‘’με το γάντι’’ να την εξαφανίσουν και απ΄ την ψυχήν μας…
Εμείς αγαπάμε την γη, γιατί ξέρει να σιωπά και να δίνει καρπό. Μάθαμε ταπεινά να την αγαπάμε, να την τιμάμε. Είναι σαν την Παναγιά την Ορθόδοξη… μια και σας αρέσουν οι παραλληλισμοί… Είπα πολλά όμως. Για να σηκωθείτε τώρα να σας δείξω το χωριό μου…»
Μπαίνοντας στ’ αυτοκινητάκι κάθισα στη θέση του οδηγού. Ο Βλαδίμηρος συνοδηγός άρχισε την ξενάγηση:
«Εδώ βλέπετε στο κέντρο του χωριού την εκκλησιά την Καθολική . Είναι αφιερωμένη στην αγία Kateri Tekakwitha, μια Ινδιάνα, που ο Πάπας ανακήρυξε αγία. Έχουμε στην εκκλησία αυτή τα οστά της, που κάνουν θαύματα. Εδώ είναι προσκύνημα λαϊκό. Η ζωή της είναι όμορφη σαν παραμύθι… Για μένα ήταν σαλή δια Χριστόν… Ήταν σαλή με χάρη…
Έκαμνε τούμπες στο χιόνι για τον εξαγνισμό της καρδιάς της…
Οι χωριανοί μου όσοι γίνουν καθολικοί δεν πολυαγαπάνε την καθολική προπαγάνδα, αλλά ευλαβούνται την δικιά τους αγία, που η πίεσή τους στο Βατικανό επέφερε την αναγνώρισή της… Δίπλα στην εκκλησιά έχουμε ένα μικρό μουσείο. Εκεί μπορεί να βρει κανείς τον χάρτη της Ομοσπονδίας μας που περιγράφει αναλυτικά όλες τις ινδιάνικες φυλές, τα σύμβολα, τους αριθμούς, τους τόπους απ’ όπου ιστορικά προήλθαν, την ιστορική τους πορεία, τις γλώσσες τους… Γίνανε όλα αυτά κομμάτι του… μουσείου…
γλώσσες τους… Γίνανε όλα αυτά κομμάτι του… μουσείου…
Προχώρα τώρα προς τα δω, δεξιά… Ετούτο είναι το Πολιτιστικό μας κέντρο. Από πάνω ο ραδιοφωνικός σταθμός όπου με συναντήσατε… Εκεί κάνω τις εκπομπές… Τώρα στο Τριώδιο και μετά στη Σαρακοστή βάζω πολλή δυτική πνευματική μουσική και λίγο-λίγο Ορθόδοξες σπόντες, για να μην προκαλέσω.
Ινδιάνικη πνευματική μουσική δεν επιτρέπεται στο σταθμό, είναι μόνο για το «μακρύ σπίτι». Το πολιτιστικό κέντρο επιδοτείται από το κράτος των λευκών.
Οι δυνάμεις οι απ’ έξω, «οι πολιτισμένες», θέλουν στα χαρτιά να μας βοηθήσουν, στην πραγματικότητα όμως θέλουν να μας πνίξουν, να μας ξεφτιλίσουν, να μας εξουθενώσουν, όχι τόσο εμάς, όσο την ψυχή μας και αυτό που κουβαλάμε. Να μας κάνουν μάσκες για μουσεία, κλόουν στις γιορτές, έρευνα αρχαιολογίας… Δεν μυρίζονται, μα ούτε υποπτεύονται τι… καπνό φουμάρουμε.»
Ξέσπασε στα γέλια. Κόντεψε να μου φύγει το τιμόνι… Συνέχισα με τις υποδείξεις του για αριστερά, δεξιά, ίσια, στρίψε κ.λπ. Ώσπου σε μια στροφή φάνηκε μπροστά μας ένα μοντέρνο μα πολύ ιδιόρρυθμο κτίσμα…
«Αυτό είναι το σχολείο μας. Δημοτικό και Γυμνάσιο. Το πρόγραμμά του είναι καλό, μ’ αρέσει. Είναι πραγματικά ινδιάνικο. Εκτός από τα κλασικά της ‘’λευκής’’ παιδείας, έχουμε πολλά μαθήματα άγνωστα μάλλον στους λευκούς.
Δεν τα λέμε έθιμα ή κουλτούρα, αλλά Ινδιάνικους τρόπους, Ινδιάνικους δρόμους (τα ακούσματα της γης), ινδιάνικους χορούς, ινδιάνικα τραγούδια και κραυγές (σαν αρχαίο δράμα), ινδιάνικο νόμο και άλλα. Η γης γύρω από το σχολείο είναι ιερή. Έχουμε και μια αίθουσα σκοτεινή, όχι για φωτογραφίες, μα για το φτιάξιμο της… απομέσα μας μάσκας,( δηλαδή της ψυχής μας….) »
- Τώρα πήγαινε ίσια, ανατολικά. Προχώρα αρκετά μέχρις ότου βγεις στην ευθεία. Δύο τρία χιλιόμετρα…
«Εδώ είναι το Νοσοκομείο μας. Καινούργιο κτίσμα και καινούργια ιδέα για μας. Νομίζω ωφέλιμη. Φτιάχτηκε μόλις το 1985. Μέχρι τότε είχαμε δικούς μας γιατρούς ή καταφεύγαμε στα νοσοκομεία των λευκών. Όμως… είναι δύσκολα. Το περισσότερο προσωπικό, άμαθοι στα δικά μας, δύσκολα να περιποιηθούν τους γέρους μας. Πρέπει να μπουν στο πετσί μας… Πολλοί προσπαθούν. Φαίνονται άλλωστε αυτοί που αγαπάνε και διακρίνονται από τους κλασικούς επαγγελματίες…»
Ο Βλαδίμηρος Natawe ήταν αρχηγός της φυλής του, ο πνευματικός τους αρχηγός. Ήταν αυτός που διαβάζει τις κηδείες και τους γάμους τους, κάτι σαν ιερέας τους. Το βράδυ κάθονταν σταυροπόδι στο «μακρύ σπίτι» άκουε τα προβλήματα των δικών του, τις διαφορές τους, που τις επέλυε δίνοντας συμβουλές.
Έπαιζε ένα ρόλο δικαστή, που ‘ναι μία από τις πιο ισχυρές τους παραδόσεις. Ήταν ποιητής και μεταφραστής, μαζί και φιλόσοφος. Ήξερε τα προβλήματά τους καλύτερα από κάθε άλλον, ήξερε και τους αυστηρούς νόμους που διέπουν τις φυλές τους. Όποιος αρνηθεί τις πατροπαράδοτες αρχές τους και γίνει Χριστιανός, του επιτρέπεται να μένει στο χωριό, αλλά δεν μπορεί να ‘χει κανένα αξίωμα. Φεύγει από το συμβούλιο των σοφών, των γερόντων
«χάνει την μοίρα του» όπως λένε οι ίδιοι, με τον δικό τους τρόπο αποκληρώνεται. Όλα αυτά δεν έχουν και πολλή σημασία ίσως για κάποιον απλό Ινδιάνο, αλλά για τον αρχηγό έχουν…

ΠΕΘΑΝΕ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ – ΙΝΔΙΑΝΟΣ…
Κανείς μέσα στο χωριό, μέχρι την κοίμησή του, δεν έμαθε πως ο αρχηγός τους ήταν Ορθόδοξος.
Και ο Βλαδίμηρος που γι’ αυτούς ήταν ο Frank έζησε και δούλεψε μ’ αυτούς, γι’ αυτούς, με το μόνιμο φόβο μήπως το μάθουν…
Έπρεπε πάντα να’ ναι μετρημένος, προσεκτικός, ευέλικτος, αλλιώς θα γκρεμιζόταν μέσα τους. Ήταν για χρόνια υπεύθυνος του ραδιοφωνικού σταθμού και δούλευε στο πολιτιστικό τους Κέντρο. Θεωρούνταν αυθεντία στα θέματα παραδόσεων και συγκινούνταν αφάνταστα όταν εύρισκε «τους παραλληλισμούς», όπως έλεγε, με την Ορθόδοξη παράδοση. Μοιράστηκε μαζί μας πολλές από τις εμπειρίες του, επειδή δεν μπορούσε να τις μοιραστεί με τον λαό του. Μεγάλος σταυρός…
Όταν τα Σαββατοκύριακα τον έβλεπα να βγαίνει από το ιερό της μικρής Ορθόδοξης εκκλησίτσας του Sign of the Theotokos που λειτουργούσε στα αγγλικά και τα γαλλικά ντυμένος παπαδοπαίδι και κρατώντας την λαμπάδα μπροστά σε παπάδες και δεσποτάδες, αναλογιζόμουν τί καρδιά κουβάλαγε αυτός ο γερόλυκος Ινδιάνος, που επέμενε να λέγει: «Ο Θεός ξέρει…».
Και δος του και έκανε στρωτές μετάνοιες, για να του δίνει ο Θεός φώτιση να κατευθύνει το λαό του μέσα από τις φουρτούνες και τις συμπληγάδες και να τον δυναμώνει να κρατήσει στους ώμους του μέχρι το τέλος το βαρύ φορτίο που του ’δωσε.
Πέρασαν χρόνια. Κάθε φίλος που μας επισκεπτόταν στο Μόντρεαλ έπρεπε να κάνει το απαραίτητο ταξίδι επίσκεψη στο ινδιάνικο χωριό και να γνωρίσει τον Βλαδίμηρο. Πολλοί κατά καιρούς, μου είπαν πως κατέγραψαν τις εμπειρίες τους.
Ένα πρωί παίρνω ένα τηλεφώνημα στο Μόντρεαλ πως ο Βλαδίμηρος πέθανε έξω από το χωριό του…
Το ερώτημα τέθηκε στο μυαλό μου, ποιος θα τον θάψει, τί θα γίνει μ’ αυτόν; Είχε όμως αφήσει ρητή γραπτή εντολή να γίνουν όλες οι τελετές κατά το ινδιάνικο τυπικό στο «μακρύ σπίτι» και να τον διαβάσει κάποιος Ορθόδοξος παπάς. Βέβαια οι Ινδιάνοι δεν ήξεραν τί εννοεί με το «Ορθόδοξος παπάς», αλλά είχε αφήσει και κάποια τηλέφωνα.
Πράγματι τηλεφώνησαν και ένας Ορθόδοξος παπάς πήγε και του διάβασε την νεκρώσιμη ακολουθία, πριν το πάνε στο «μακρύ σπίτι».
Δεν είχα δυστυχώς την ευκαιρία να παρακολουθήσω την τελετή που έγινε στο «μακρύ σπίτι», αλλά μου την μετέφερε κάποιος κοινός μας φίλος που παραβρέθηκε.
Δύο μέρες μετά την κηδεία, ο ίδιος ο φίλος μου, ο Μάικλ, μου έφερε τις ειδήσεις και ένα πακέτο. Μου είπε πως παρακολούθησε όλη την τελετή. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακή.
Όταν πάνε στο «μακρύ σπίτι», οι Ινδιάνοι βάζουν τις φορεσιές τους ανάλογα με την θέση που έχουν στο χωριό. Η ιεροτελεστία, που γίνεται βέβαια στις γλώσσες τους, είχε μια περίεργη δομή, σαν παλιό βυζαντινό τυπικό. Στο τέλος διαβάστηκε η διαθήκη του αρχηγού της φυλής μπροστά σ’ όλο τον κόσμο. Στην διαθήκη του ανέφερε που δίνει κάθε πράγμα.
Ο Βλαδίμηρος ήταν 75 ετών, είχε παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Σ’ όλα τα μέλη της οικογένειας άφησε και κάτι. Κάποτε ο Ινδιάνος που διάβαζε τη διαθήκη δυσκολεύτηκε να διαβάσει ένα όνομα μη ινδιάνικο και αφού στραβομουτσούνιασε, φόρεσε τα γυαλιά του και πρόφερε σχεδόν στραβά το όνομα «Γιάννης Χατζηνικολάου».
Ο φίλος μου ο Μάικλ σήκωσε το χέρι του και του έδωσαν το πακέτο που μου έφερε.
Όταν το άνοιξα, είδα τι ήταν: ένα μικρό βιβλίο, Η Θεία Λειτουργία, στα ελληνικά και τα αγγλικά, που του είχα χαρίσει πριν πολλά χρόνια.
Στην πρώτη σελίδα έλεγε:
«To Yianni», δηλαδή «στον Γιάννη», και από κάτω στα Ελληνικά: «Καλή αντάμωση Vladimir Natawe».
Θεώρησα πως ήταν πολύ καλή χειρονομία εκ μέρους του, μάλιστα το είχε προγράψει πριν φύγει, ίσως προέβλεπε ότι θα πεθάνει. Είχε γράψει στα Ελληνικά «καλή αντάμωση». Βέβαια η έκπληξη δεν έμεινε εκεί, αλλά συνεχίστηκε. Όταν φυλλομέτρησα το βιβλίο, έμεινα πράγματι με το στόμα ανοιχτό. Είχε μεταφράσει πάνω από το αγγλικό κείμενο την λειτουργία στην γλώσσα των Mohawk.
Βέβαια εγώ δεν διαβάζω Mohawk, αλλά την κρατάω σαν κειμήλιο, αυτήν την λειτουργία του Βλαδίμηρου στα ινδιάνικα, που είναι ακριβώς η μετάφραση της λειτουργίας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Αν μ’ αξιώσει ο Θεός ίσως κάποτε να την εκδώσω.
Είναι κάτι τέτοιες σύγχρονες ιστορίες που μοιάζουν σαν παραμύθι, επειδή ψεύτικη είναι κι η ζωή μας.
Κι όμως είναι γεμάτες φως ανέσπερο, σύγχρονες μαρτυρίες μιας ευλογημένης «σαλότητας» που ζυμώνει το φύραμα όλο από το ερημοκκλήσι του αιγαιοπελαγίτικου βράχου μέχρι τους ινδιάνικους καταυλισμούς του Καναδά. Καλή αντάμωση, Βλαδίμηρε.. Καραμάζωφ…

αναδημοσίευση από το: Περιοδικό “Σύναξη” του άρθρου του Γιάννη Χατζηνικολάου με τίτλο “Το πέρασμα ενός Ινδιάνου”
vatopaidi

Ένας Ινδιάνος φύλαρχος Mohawk έγινε Ορθόδοξος (μέρος 1ο)

ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΕΝΟΣ ΙΝΔΙΑΝΟΥ…
Σάββατο βράδυ. Λιγοστά φώτα. Στη Ρωσική Μητρόπολη των Αγίων Πέτρου και Παύλου ο εσπερινός μόλις έχει αρχίσει. Οι σκιερές σιλουέτες των λιγοστών πιστών που παρευρίσκονται, παίρνουν όγκο καθώς ανάβουν τα κεριά στα μανουάλια. Το τέμπλο υποβλητικό, φτιαγμένο από έμπειρους τεχνίτες στις αρχές του αιώνα…
Είναι η δεύτερή μου φορά στον Εσπερινό, πάνε χρόνια τώρα… Το «φως ιλαρόν» στα σλαβονικά δημιουργεί μια αίσθηση εσώτερης γαλήνης και ανάπαυσης. Όλα δέονται τούτη την ώρα για την μέρα που φεύγει και για την μέρα που έρχεται. Μετά την τρέλα της μέρας τούτο το ευχαριστιακό καταφύγιο καθησυχάζει τα θηρία του νου…
Μέσα στο ημίφως διακρίνω μερικά προφίλ. Μια γερόντισσα ρωσίδα με το εγγονάκι της, ένα ψηλό ξερακιανό μεσήλικα, μια κοπελίτσα γύρω στα δεκαπέντε, μια νεαρή οικογένεια με τα δύο τους παιδάκια… και ξάφνου το μάτι μου πέφτει κοντά στο μεγάλο παράθυρο.
Ακριβώς από κάτω διακρίνω μια μορφή αλλιώτικη από τις άλλες. Ένας πενηντάρης Ινδιάνος με έντονα χαρακτηριστικά και με μαλλιά δεμένα κότσο που έφταναν μέχρι τη μέση. Το βλέμμα μου σταμάτησε πάνω του. Μια περίεργη αληθινά φιγούρα…
Στο τέλος της ακολουθίας δεν κρατήθηκα. Πήγα κοντά του να τον γνωρίσω.
-Γιάννης, του λέω στα Αγγλικά. Καλώς ήρθες.
- Βλαδίμηρος, μου απαντά.
- Είμαι Έλληνας, εσύ; τον ρωτώ.
- Και εγώ, μου λέει.
Κάπου εκεί τα ‘χασα. Ήταν το μόνο που δεν περίμενα ν’ακούσω!
- Μιλάς Ελληνικά; του λέω.
Σκέφτεται λίγο και μετά μου απαντά.
- «Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος».
Τελειώνοντας τη φράση του ξεκαρδίζεται στα γέλια. Δεν ξέρω τι να πω.
-Είμαι Ινδιάνος, μου λέει κοφτά. Κάπου όμως αισθάνομαι και Ρώσος και Έλληνας και Σέρβος και Ρουμάνος, γιατί… ξέρεις είμαι και Ορθόδοξος…
Το μάτι του γυάλισε και μαζί, και το δικό μου φυλλοκάρδι…
Κάπως έτσι γνωριστήκαμε με τον Βλαδίμηρο. Το πραγματικό του όνομα ήταν Frank Natawe, πριν γίνει ορθόδοξος και βαπτιστεί Βλαδίμηρος. Ήθελα πάρα πολύ να μάθω την ιστορία του, από περιέργεια και ενδιαφέρον συνάμα.
Κάποτε, αρκετά αργότερα, γίναμε φίλοι. Ανταλλάξαμε κουβέντες και περιπάτους πολλούς, κυρίως στο χωριό του το ινδιάνικο. Μου ‘δειξε δρόμους και τρόπους άγνωστους σε μας τους λευκούς. Πάντα απλά και ανεπιτήδευτα. Χωρίς ίχνος έπαρσης. Είχα κοντά του μια έντονη αίσθηση μαθητείας και, όταν την εξομολογιόμουνα σ’ αυτόν, κείνος μου ‘λεγε πως τα ωραία πράγματα είναι αμοιβαία.
Μου ‘χει μείνει αξέχαστο τον πρώτο καιρό όταν παρασυρμένος από νεανικό ενθουσιασμό του ‘κανα δύσκολες ερωτήσεις. Εκείνος ατάραχος μου ‘λεγε:
- Δεν ξέρω, θα μου πεις εσύ;
Κι όταν μια φορά βαρέθηκα ν’ ακούω το «δεν ξέρω» τον παρακάλεσα επίμονα να μου πει κάτι, εκείνος με λυπήθηκε και μου ‘πε:
Δεν ξέρω, θα μου πεις εσύ;
Κι όταν μια φορά βαρέθηκα ν’ ακούω το «δεν ξέρω» τον παρακάλεσα επίμονα να μου πει κάτι, εκείνος με λυπήθηκε και μου ‘πε:
- Ε! αφού επιμένεις θα σου πω, αφού ρωτήσω πρώτα τη φίλη μου.
Πετάχτηκε όρθιος και στη συνέχεια ξαπλώθηκε στο χώμα και έβαλε το αυτί του πάνω στη γη…
- Τί κάνεις εκεί; του λέω.
- Ρωτάω τη γης, μου λέει και, πριν καλά-καλά συνέλθω από τη σαστιμάρα μου, συνέχισε μισοδιστακτικά:
- Σαν τον Αλιόσα τον Καραμάζωφ.
Από τότε δεν επέμενα ξανά για απαντήσεις. Μάλλον ζούσα μαζί του την έκπληξη της ατάραχης αστραπής που γεννάει βροχούλα και τρέφει τη γης…
Πάει λίγος καιρός που ο Βλαδίμηρος έφυγε από κοντά μας. Το τέλος του με συγκλόνισε μαζί με τη διαθήκη του…

ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΚΑΙ ΙΝΔΙΑΝΟΙ…
Τώρα πια που η αίσθηση της μορφής του αντί να ξεχαστεί παραβγαίνει μπροστά μου συχνά-πυκνά, είπα να καταγράψω στο χαρτί περιστατικά, εικόνες, αναμνήσεις, λόγια και εκφράσεις του, δίνοντας έτσι ένα σκιαγράφημα της παρουσίας του ανάμεσά μας… μπας και ακούσει και το δικό μου τ’ αυτί… την πολύκροτη σιγή της μάνας γης του Βλαδίμηρου, κατ’ εμένα Καραμάζωφ…
Γεννήθηκε στον καταυλισμό των Ινδιάνων (Indian reserve) Caughnawaga, έξω από το Μόντρεαλ, όπου και έζησε μέχρι την κοίμησή του.
Το χωριό έχει σήμερα 5.000 Ινδιάνους. Φτιαγμένο με κυβερνητική δαπάνη, δίπλα στο ποτάμι, στεγάζει το μεγαλύτερο μέρος των Ινδιάνων της περιοχής. Οι Ινδιάνοι, ως οι μόνοι αυτόχθονες της Αμερικής μαζί με τους Εσκιμώους, απολαμβάνουν ιδιαίτερα προνόμια και μεταχείριση, λόγω του ότι παραχώρησαν εκτάσεις από τη «μητέρα γη», όπως την αποκαλούν, στους λευκούς αδελφούς τους.
Τα προνόμια αυτά, όπως το να μην χρειάζεσαι διαβατήριο και συγχρόνως να απολαμβάνεις την κρατική μέριμνα, ερμηνεύονται μερικές φορές σαν σκόπιμη προσπάθεια των λευκών να κρατήσουν τους Ινδιάνους αμόρφωτους και τεμπέληδες, πράγμα που συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό.
Το ποσοστό των αλκοολικών είναι πολύ υψηλό. Ο αγώνας για επιβίωση, ως ομάδας, είναι η καθημερινή τους μέριμνα, μαζί με την διαιώνιση των παραδόσεών τους, για τις οποίες αισθάνονται ιδιαίτερη υπερηφάνεια. Διοικούνται με έναν ιδιότυπο τρόπο, που ίσως έχει όμως πολλά να διδάξει στις σύγχρονες «πολιτισμένες» πολιτικές και κοινωνικές μας δομές.
Το ανώτερο όργανο είναι η Ομοσπονδία (Confederation) όλων των Ινδιάνικων φυλών. Υπάρχει σεβασμός στους αρχηγούς και τους γέροντες (elders) και γερόντισσες κάθε φυλής από γενιά σε γενιά. Η αγάπη και ο σεβασμός του ενός για τον άλλον αποτελεί το θεμέλιο της Ομοσπονδίας.
Στο χωριό Caughnawaga υπάρχουν βασικά 3 φυλές Ινδιάνων.
Η πλειοψηφία όμως είναι Mohawk (Μόχακ). Το χωριό υπάρχει από το 1600 περίπου και αποτελεί το κυριότερο κέντρο της φυλής Mohawk. Παραδοσιακά οι Ινδιάνοι ήταν ψαράδες, κυνηγοί και τεχνίτες ξύλου και δερμάτων. Οι τελευταίες γενιές ασχολούνται περισσότερο με τις σιδηροκατασκευές και τις οικοδομές.
«Το χωριό μας», μου λέει ο Βλαδίμηρος, «μαζί με αρκετούς άλλους Ινδιάνικους καταυλισμούς, μεταστράφηκε τον 18ο αιώνα σ’ ένα μεγάλο βαθμό σε Ρωμαιοκαθολικό προτεκτοράτο.
Στην πραγματικότητα οι Καθολικοί μισσιονάριοι επεδίωξαν πάση θυσία την ομαδική μεταστροφή δια της βίας.
Όχι με αγάπη, αλλά με την θηλιά στο λαιμό. Καταπάτησαν παραδόσεις αιώνων και χρησιμοποίησαν άλλες σαν εφαλτήρια για τα δικά τους σχέδια…
Εγώ, μέχρι τα 32 μου ακολούθησα την πεπατημένη οδό. Όπως έλεγε η μάνα μου που ήταν η γερόντισσα αρχηγός της φυλής:
«Τη μέρα Ρωμαιοκαθολικός για τα μάτια του κόσμου και το βράδυ Ινδιάνος για τα μάτια της ψυχής…»
Τότε όμως στα 32 μου δεν άντεξα τον στενό κλοιό, τη θηλιά που φορούσα, και επαναστάτησα με τον δικό μου τρόπο… Έψαξα για χρόνια στις ρίζες μας, έμαθα όλες τις γλώσσες μας, σπούδασα στα Πανεπιστήμια των λευκών που για Ινδιάνο της γενιάς μου ήταν το πιο ασυνήθιστο.
Με είχαν για χρόνια περιοδεύοντα Λέκτορα Συγκριτικής γλωσσολογίας. Πολλές φορές ανέντιμα έπαιρνα την θέση παλιάτσου στα ακαδημαϊκά τους παιχνίδια, μια και γι’ αυτούς ήμουν πουλί σπάνιο, εξωτικό, με άλλα φτερά…
Σύγκρινα τις δικές μας λέξεις με τις δικές τους τις Γαλλικές και Αγγλικές, τα χούγια τα δικά μας με τα δικά τους.
Ήταν φορές που ένιωθα πως με κοιτούσαν σαν αρχαιολόγοι που ψαχούλευαν απολιθώματα… Για μένα όμως και μόνο η συνάντηση αυτή, η πολιτισμική άσχετα με την ανταπόκριση είχε χαρά και λύπη μαζί.
Η δική μου επανάσταση βροντούσε γιατί ήταν αθόρυβη σαν του λαγού το πάτημα… Η μάνα μου ο στύλος του χωριού ήταν για μένα πηγή σοφίας και πόνου μεγάλου. Ήταν ο … Ινδιάνικος Ζωσιμάς μου…»
(Πήρε βαθιά ανάσα και συνέχισε…)

ΠΩΣ ΓΝΩΡΙΣΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ…
«Ο δρόμος μου προς την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν «κρυφό μονοπάτι», όπως λέμε στη γλώσσα μας. Κάποτε όμως το δίχτυ της με έπιασε και από τότε πορεύομαι πολύ διακριτικά, κουβαλώντας ένα βαρύ Σταυρό.
Η αφορμή για μένα ήρθε από την γλωσσολογία. Πάντα ήταν ο τομέας που με εντυπωσίαζε.
Παίρνοντας μαθήματα γλωσσολογίας, συγκινήθηκα κάποτε διαβάζοντας τους βίους των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, που ονομάζονται Απόστολοι των Σλάβων.
Μου προξένησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το Κυριλλικό αλφάβητο και η μετέπειτα σλαβονική γλώσσα. Ρώτησα τον καθηγητή μου αν μπορούσα να ακούσω κάπου να μιλάνε σλαβονικά. Μου είπε να επισκεφτώ μία από τις Ρωσικές εκκλησίες .Τηλεφώνησα στη μια και απάντησε ο αυτόματος τηλεφωνητής.
Τηλεφώνησα στην άλλη και μια συμπαθητική φωνή μου είπε πως κάνουν εσπερινό στις 7 το βράδυ και Λειτουργία την Κυριακή στις 10 πμ. Ρώτησα αν μπορώ να πάω. Μου απάντησε βεβαίως. Του είπα πως δεν είμαι Ρώσος ούτε Ορθόδοξος.
Μου αποκρίθηκε πως η Ορθόδοξη Λειτουργία δεν είναι μόνο για τους Ρώσους ούτε μόνο για τους Ορθοδόξους, αλλά για όλο τον κόσμο. Πήρα λοιπόν το θάρρος να πάω ένα Σάββατο για ν’ ακούσω σλαβονικά και να γνωρίσω τον παπά, που μου μίλησε τόσο όμορφα.
Ήταν ένας ιερομόναχος από το Μαυροβούνι. Το όνομά του π. Αντώνιος… Τώρα συγχωρέθηκε κι αυτός…
Λοιπόν το πρώτο Σάββατο που παρακολούθησα τον Ορθόδοξο εσπερινό στο μητροπολιτικό ναό των αγίων Πέτρου και Παύλου έζησα κάτι το πρωτόγνωρο. Βλέποντας τις εικόνες, ακούγοντας τις μελωδίες, βλέποντας τις μετάνοιες και τα προσκυνήματα, μυρίζοντας το θυμίαμα, ήταν σαν να βρήκα το “κρυφό μονοπάτι”»…
«Δεν θα το πιστέψεις, αλλά, από τότε κάθε λίγο και λιγάκι βρίσκω παραλληλισμούς ανάμεσα στην παράδοση των Ινδιάνων και στην Ορθόδοξη παράδοση.
Κάπου μέσα μου αυτή μου η ανακάλυψη ολοκλήρωνε το Ινδιάνικο ήθος μου και κάπου το συμπλήρωνε. Τον πρώτο καιρό πετούσα στα σύννεφα. Στην πρώτη μου λειτουργία ρώτησα αν μπορώ να μείνω μετά από τις ευχές των κατηχουμένων…
Μου λένε: κάθησε… Κάθισα κι εγώ σαν Ινδιάνικος σκύλος!
Από τότε πήγαινα συχνά. Στην αρχή τις Κυριακές, μετά και τα Σάββατα, αργότερα και τις καθημερινές, όταν είχε μεγάλες γιορτές. Δεν πέρασε πολύς καιρός κι ένα βράδυ είχανε εξομολόγηση μετά τον εσπερινό. Ήτανε Σαρακοστή. Στο τέλος ζητούσαν συγχώρεση όλοι από τον παπά. Εκείνος τους έβαζε το πετραχήλι και τους σταύρωνε. Πήγα και ’γω στην ουρά. Μου ’παν:
- Δεν μπορείς, δεν είσαι Ορθόδοξος. Αυτό είναι μυστήριο!
- Μα μυστήριο είναι όλη μας η ζωή, είπα.
Ξανασκέφτομαι και τους ρωτάω:
- Λοιπόν, και πως μπορώ να γίνω;
- Να μιλήσεις του παπά, μου λένε.
Δεν πέρασε πολύς καιρός και θέλησα να γίνω Ορθόδοξος. Την ημέρα που θα γινόμουνα είχε χιονοθύελλα και δεν μπορούσα να βγω από το χωριό. Αναβλήθηκε για την γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου. Έτσι κι έγινε…
Με ονόμασαν Βλαδίμηρο !
Πολύ πιο ύστερα που ξανασκεφτόμουν την είσοδο στην Ορθόδοξη εκκλησία, ανέσυρα από τις μνήμες μου μια μορφή επιβλητική ενός Σέρβου ιερέα, που όταν ήμουν μικρός είχε επισκεφτεί το χωριό μας. Μου ‘χε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η μορφή και ο τρόπος του. Η μάνα μου θυμάμαι είχε πει:
-Να και ένας που δεν κάνει προπαγάνδα για την αλήθεια του…»
Πέρασε καιρός και αποφάσισα και πάλι να τον επισκεφτώ. Αυτή την φορά πήγα μαζί μου δύο φίλους μ’ ένα μικρό αυτοκινητάκι και εφοδιασμένοι με κασετόφωνα και μικρόφωνα κινήσαμε ένα ηλιόλουστο πρωινό για το χωριό του, το Caughnawaga. Μας σύστησε να ανταμώσουμε στο ραδιοφωνικό σταθμό των Ινδιάνων, μια και αυτός για αρκετά χρόνια εκτελούσε χρέη ραδιοσχολιαστή και μας υποσχέθηκε βόλτες και κουβέντες στα δικά τους λημέρια…
Τον βρήκαμε πράγματι στο Ραδιοφωνικό σταθμό του χωριού, με τα ακουστικά στα αυτιά, να διαβάζει σε μία-μία στις ινδιάνικες γλώσσες την πρωινή προσευχή. Μετά στα γαλλικά και τα αγγλικά. Βέβαια οι ακροατές του… δεν έβλεπαν το δικό του σταυροκόπημα.
Τον περιμέναμε με ευλάβεια να τελειώσει… Έβγαλε τα ακουστικά και ήλθε κοντά μας. Ήτανε ομιλητικότερος από άλλες φορές και μάλλον ευδιάθετος…
- Τι θέλετε να σας πω; ρώτησε καλόκαρδα. Σάματις τί να θέλατε εσείς να μάθετε από μένα;
- Πες μας ό,τι θες, του αποκρίνεται ο Γρηγόρης. Να, ας πούμε για τον λαό σου, τις γιορτές σας, την αποστολή σου…
- Πας πολύ γρήγορα, απάντησε. Ένα-ένα.
- Λοιπόν, ο λαός μου…
Του πήρε καιρό να απαντήσει. Καθόταν σε μια πολυθρόνα και διαπίστωσε πως δεν τον βόλευε… Την παράτησε και κάθησε στο χαγιάτι… να ‘ρθει στο επίπεδό μας…

αναδημοσίευση από το: Περιοδικό “Σύναξη” του άρθρου του Γιάννη Χατζηνικολάου με τίτλο “Το πέρασμα ενός Ινδιάνου”

vatopaidi.

Ινδιάνοι ζητούν δικαίωση για εκτέλεση του 1862

Να αναγνωριστούν ως μάρτυρες 38 «ερυθρόδερμοι αντάρτες» που εκτελέστηκαν δημοσίως στη Μινεσότα το 1862, τη μεγαλύτερη μαζική εκτέλεση στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, απαιτούν οι Σιου (Ντακότα).

Οι 38 Ινδιάνοι, που οδηγήθηκαν σε ειδικά κατασκευασμένες αγχόνες τραγουδώντας ύμνους της φυλής των Ντακόντα, κρεμάστηκαν μπροστά σε πλήθος που διψούσε για αίμα. Στη δίκη που είχε προηγηθεί, κάθε κατηγορούμενος διέθετε πέντε μόλις λεπτά για να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Από τους 303 Ινδιάνους που κρίθηκαν ένοχοι, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας "Το Βήμα", με παρέμβαση του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν σώθηκαν 265 από τον απαγχονισμό. Οι 37, που οδηγήθηκαν στην αγχόνη, ήταν πιστοί οπαδοί του αρχηγού των Ντακότα, ονόματι Μικρό Κοράκι, και κατηγορούνταν για τη δολοφονία 500 σχεδόν εποίκων λίγους μήνες νωρίτερα.

Όλα είχαν ξεκινήσει πριν από τέσσερα χρόνια, όταν η Μινεσότα έγινε Πολιτεία και το ΜικρόΚοράκι μετέβη στην Ουάσιγκτον για να διαπραγματευθεί. Γύρισε άπραγος και ταπεινωμένος στα μάτια του λαού του, καθώς οι Ινδιάνοι έχασαν και άλλα εδάφη, τα οποία δόθηκαν στους λευκούς εποίκους.

Βλέποντας τα ζώα που κυνηγούσαν να μειώνονται, επειδή κυνηγούσαν εντατικά και οι λευκοί, και τις συνθήκες που είχαν υπογράψει μαζί τους να μη γίνονται σεβαστές, οι Ντακότα ή Σιου, πεινασμένοι και εξοργισμένοι στράφηκαν εναντίον των εποίκων.

O Ουέ-Τσανκ-Ουός-ταντον-πι, εν συντομία Τσάσκα, το όνομα του οποίου δεν συμπεριλαμβανόταν σε αυτούς που θα οδηγούνταν στο ικρίωμα, καθώς είχε λάβει χάρη από τον Αβραάμ Λίνκολν, εκτελέστηκε από λάθος ή άλλη σκοπιμότητα.

Ορισμένοι ιστορικοί εκτιμούν ότι η εκτέλεσή του οφείλεται σε σφάλμα των στρατιωτών, οι οποίοι άρπαξαν λάθος άνδρα από τους 303 για να τον οδηγήσουν στην αγχόνη, ενώ στη θέση του έπρεπε να εκτελεστεί ένας άλλος Ινδιάνος που κατηγορούνταν για τη δολοφονία.

Με το πέρασμα του χρόνου, υψώνονται ολοένα και περισσότερες φωνές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προκειμένου να του δοθεί χάρη μετά θάνατον. Ωστόσο, η ιδέα τής μετά θάνατον χάρης του Τσάσκα βρίσκει σήμερα πολλούς Ντακότα αντίθετους, επειδή πιστεύουν ότι όλοι οι απαγχονισμένοι είναι μάρτυρες και πρέπει να αποκατασταθούν.

Από αυτό γίνεται εμφανές φαίνεται και το πόσο περίπλοκες παραμένουν οι σχέσεις ανάμεσα σε Ινδιάνους και λευκούς στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, με τους περισσότερους Αμερικανούς σε πρόσφατη δημοσκόπηση να παραδέχονται ότι σπανίως έρχονται σε επαφή με Ινδιάνους στην καθημερινή τους ζωή. Από την άλλη πλευρά, οι Ινδιάνοι καταγγέλλουν ότι συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην Υγεία.

H ιστορική απάντηση του αρχηγού των ινδιάνων Σκουάμις στον Πρόεδρο των ΗΠΑ,

Το παρακάτω κείμενο

αποτελεί την ιστορική απάντηση του αρχηγού των ινδιάνων Σκουάμις στον Πρόεδρο των ΗΠΑ,

που ζητά να αγοράσει τη γη της φυλής του.



Αν και γραμμένο το 1855, είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ.

Η δυσαρμονία του ανθρώπου με τη φύση δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη όσο σήμερα. Η θυσία κάθε αξίας στο κέρδος δεν ήταν ποτέ πιο γενικευμένη.

Η περιθωριοποίηση από τη λαίλαπα του δυτικού καπιταλισμού όλων των μη δυτικών τρόπων ζωής και σκέψης, που τόσα έδωσαν στην ανθρωπότητα, δεν ήταν ποτέ πιο αισθητή.

Η απάντηση του ινδιάνου αρχηγού Seattle λέει τα διαχρονικώς αυτονόητα σε μια εποχή που έγινε κανόνας το παράλογο και ταριχεύτηκε η ελπίδα…



Ο ουρανός που πάντα έχει ένα δάκρυ συμπόνιας για το λαό μου που μας φαίνεται αιώνιος και αμετάβλητος μπορεί τώρα να αλλάξει. σήμερα είναι καθαρός αύριο όμως ίσως σκεπαστεί με σύννεφα. τα λόγια μου είναι σαν τα αστέρια ποτέ δεν αλλάζουν.

Σ’ αυτά λοιπόν που θα πει ο Σηάτλ μπορεί ο Μεγάλος Λευκός Αρχηγός της Ουάσινγκτον να βασιστεί με σιγουριά. Όπως βασίζεται στις εναλλαγές των εποχώνΟ Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον μας στέλνει μήνυμα πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. Καλοσύνη του, παρ’ όλο που ξέρουμε ότι δεν έχει ανάγκη τη φιλία μας

Την πρότασή του πάντως θα τη σκεφτούμε καλά, γιατί ξέρουμε πως αν δε δεχτούμε ο λευκός θα θελήσει με τα όπλα ν’ αρπάξει τη γη μας.

Ρωτάω όμως : Πώς μπορεί κανείς να πουλά ή να αγοράζει τον ουρανό ή τη ζεστασιά της γης; Η ιδέα μας φαίνεται περίεργη. Επειδή ακριβώς δε μας ανήκουν η δροσιά του αέρα και η διαύγεια του νερού. Πώς λοιπόν είναι δυνατόν να τα αγοράσετε; Πάντως μην ανησυχείτε : Θα πάρουμε την απόφασή μας.Καθετί πάνω σ’ αυτή τη γη είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε λαμπερή πευκοβελόνα Κάθε αμμουδερή ακρογιαλιά. Κάθε κομματάκι ομίχλης. Στα σκοτεινά δάση. Κάθε ξέφωτο. Κάθε βούισμα εντόμου. Είναι ιερό. Στη μνήμη του λαού μου



Είμαστε κομμάτι της γης και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας. Οι χυμοί που τρέχουν μέσα στα δέντρα μεταφέρουν τις μνήμες του ερυθρόδερμου ανθρώπου. Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι αδελφές μας. Το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι τ’ αδέλφια μας. Οι απότομες, ψηλές κορυφές, τα καταπράσινα λιβάδια, η ζεστασιά του πόνεϊ, ο άνθρωπος, όλα ανήκουν στην ίδια οικογένεια.

Καταλαβαίνει λοιπόν τι μας ζητάει ο Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον όταν μας παραγγέλνει ότι θέλει ν’ αγοράσει τη γη μας; Γρήγορα θα κατακλύσετε όλη τη χώρα. Ο Μεγάλος Αρχηγός μας παραγγέλνει ότι θα μας εξασφαλίσει ένα μέρος έτσι που να μπορούμε να ζούμε άνετα μεταξύ μας. Όπως ο πατέρας που αποφασίζει για τα παιδιά του

Ξέρουμε ότι ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Ένα κομμάτι γης μοιάζει σ’ αυτόν μ’ ένα οποιοδήποτε κομμάτι γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μέσα στη νύχτα και παίρνει ό,τι έχει ανάγκη. Η γη δεν είναι σύντροφός του αλλά εχθρός του. Με την απληστία του θα την καταβροχθίσει και δε θ’ αφήσει πίσω του τίποτα παρά μόνο έρημο.Βρίσκουμε χαρά στα δάση ……



Ίσως να μην το καταλαβαίνετε γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας. Το πεντακάθαρο νερό που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια μεταφέρει στο διάβα του και το αίμα των προγόνων μας. Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους. Κάθε φευγαλέα αντανάκλαση του φωτός πάνω στο διάφανο νερό των λιμνών εξιστορεί γεγονότα και παραδόσεις απ’ τη ζωή του λαού μας. Τα ποτάμια είναι αδέρφια μας. Σβήνουν τη δίψα μας μεταφέρουν τα κανό μας και τρέφουν τα παιδιά μας. Αν σας πουλήσουμε τη γη μας μην ξεχάσετε να μάθετε και στα δικά σας παιδιά πως τα ποτάμια είναι αδέρφια όλων μας.

Δεν καταλαβαίνω. Οι τρόποι μας είναι διαφορετικοί απ’ τους δικούς σας. Η όψη των πόλεών σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Ο θόρυβος ταράζει τ’ αυτιά μας. Αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή είμαι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνω. Την αδικαιολόγητη απαίτηση ν’ αγοράσετε τη γη μας θα τη σκεφτούμε προσεκτικά.

Αν δεχτούμε θα βάλω ένα όρο : Ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα ζώα σα ναταν αδέρφια του. Είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω γιατί ο λευκός αφήνει πίσω του Χιλιάδες Νεκρά Αγριοβούβαλα πυροβολώντας τα μόνο για το κέφι του μέσα από το σιδερένιο άλογό του που καπνίζει ενώ εμείς δε σκοτώνουμε παρά μόνο για να τραφούμε.Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα ; Αν εξαφανίζονταν όλα τα ζώα ο άνθρωπος θα πέθαινε από μεγάλη πνευματική ερημιά. Ό,τι συμβεί στα ζώα θα συμβεί σύντομα και στον άνθρωπο. Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Κι ακόμα πως εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν. Αν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό οι συνέπειες θα έρθουν και σε μας τους ίδιους.



Πρέπει να το πάρουμε απόφαση : Η νύχτα και η μέρα δεν μπορούν να υπάρξουν μαζί την ίδια στιγμή. Ο λαός μου ρωτά : Την αδικαιολόγητη απαίτηση του λευκού να αγοράσει τη γη μας θα τη σκεφτούμε καλά. Όμως, ο λαός μου ρωτά : Τι θέλει να αγοράσει ο λευκός;

Γίνεται να αγοράσει κανείς τον ουρανό η την γρηγοράδα της αντιλόπης; Θα κάνετε λοιπόν τη γη ό,τι θέλετε επειδή ο ερυθρόδερμος θα υπογράψει ένα κομμάτι χαρτί και θα το παραδώσει στο λευκό; Τη στιγμή που δε μας ανήκει η δροσιά του αέρα και το άφρισμα του νερού γιατί επιμένετε να τ’ αγοράσετε;Όλα μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή. Τα ζώα, τα δέντρα, ο άνθρωπος μοιράζονται την ίδια ανάσα. Ο αέρας που έδωσε στον παππού μας την πρώτη του αναπνοή, Θα πάρει και τον τελευταίο του στεναγμό.Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει σημασία στον αέρα που αναπνέει : Όπως ο άρρωστος που του έχει εξασθενίσει η όσφρηση.

Πουθενά στις πολιτείες του λευκού δεν υπάρχει μια ήσυχη ειρηνική γωνιά. Δεν υπάρχει τόπος να σταθείς ν’ακούσεις το ξεπέταγμα των φύλλων την άνοιξη ή το βουητό των εντόμων. Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί το μοναχικό κάλεσμα του κοκκινολαίμη ή τις συζητήσεις των βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη; Ίσως είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω. Θα τη σκεφτούμε την πρότασή σας.Δεν έχει σημασία που θα περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας.

Τα παιδιά μας είδαν τους πατεράδες τους ταπεινωμένους. Οι πολεμιστές μας ντροπιάστηκαν. Μετά τις ήττες περνούν τις ημέρες τους άσκοπα και δηλητηριάζουν τα κορμιά τους με δυνατό ποτό.Μετά από λίγους χειμώνες, μετά από λίγα φεγγάρια, κανένα παιδί των μεγάλων φυλών δε θα μείνει για να πενθήσει ένα λαό, που κάποτε ήταν δυνατός και με πολλές ελπίδες, όπως ο δικός μας σήμερα.



Τι να πενθήσω; Τι να πενθήσω από τον αφανισμό του λαού μου; Οι λαοί αποτελούνται από ανθρώπους και οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν όπως τα κύματα της θάλασσας. Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμα μακριά αλλά θάρθει. Κανείς δεν ξεφεύγει από το γραφτό του.Μολύνετε το κρεβάτι σας και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίμματα. Αν ξέραμε τα όνειρα του λευκού ….

Ο θεός σας προσφέρει κυριαρχία στα ζώα, τα δάση και στους ερυθρόδερμους για κάποιον ιδιαίτερο λόγο.Όμως αυτός ο λόγος είναι ένα αίνιγμα για μας. Είναι κάτι που δεν καταλαβαίνουμε όταν όλα τα αγριοβούβαλα εξοντώνονται, τα άγρια άλογα δαμάζονται, οι απόκρυφες γωνιές του δάσους μολύνονται από τους ανθρώπους και η όψη των λόφων που είναι γεμάτη λουλούδια γεμίζει από τα καλώδια του τηλεγράφου.

Που είναι η λόχμη;

ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΗ

Που είναι ο αετός;

ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΟΣ

Αυτό είναι το τέλος της ζωής και η αρχή του θανάτου.Όταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη γη κι ο λευκός φέρνει στη μνήμη του το λαό μου σαν ένα θρύλο , οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο πάνω στον κάμπο. Θα γεμίζουν τις ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν όπως το μωρό που αγαπά τον χτύπο της μητρικής καρδιάς.

Ο λευκός δε θα ναι ποτέ μόνος σε αυτό τον τόπο.“Όλοι μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή. Τα ζώα , τα δέντρα , ο άνθρώπος μοιράζονται την ίδια ανάσα.” Ας μεταχειριστεί λοιπόν το λαό μου με δικαιοσύνη και ειλικρίνεια γιατί στους νεκρούς δεν λείπει η δύναμη.

Μίλησα για θάνατο;

Δεν υπάρχει θάνατος.Μόνο η εναλλαγή των κόσμων.

/astronkyttaron

Ngenechen ο Θεός των Μapuche.

Πέρα από τις υφιστάμενες αναλογίες θρησκευτικών εκδηλώσεων που είναι κοινές σε όλους τους πρωτόγονους λαούς, οι θρησκευτικές αντιλήψεις των mapuche είναι γνωστές για τα μοναδικά χαρακτηριστικά τους που βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την ιδιοσυγκρασία τους, την ηθική τους και την κοινωνική τους ζωή. Δεν είναι εύκολο να μελετηθούν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των mapuche.

Οι mapuche, όσα κι αν λέγονται, είχαν και έχουν μια θρησκεία. Πιστεύουν σε ένα Ανώτερο Ον και σε φορείς και πνευματικές δυνάμεις που επηρρεάζουν ή καθορίζουν τις δραστηριότητές τους. Οι αντιλήψεις τους δεν χωρούν σε τύπους και κατηγορίες όπως αυτές που γνωρίζουμε. Πρόκειται περί ενός αρκετά σύνθετου περιεχομένου, όπου τα χαρακτηριστικά του Ανώτερου Οντος "ΝGENECHEN" και των υπολοίπων πνευματικών δυνάμεων, μαζί με την λειτουργία των γηραιών, απαντούν σε κοσμικές και ατομικές έννοιες εντελώς διαφορετικά από ότι η Χριστιανική ή άλλες θρησκείες.

Δεχόμαστε ότι ο Ngenechen είναι το Ανώτερο Ον για την πλειοψηφία των mapuche. Αυτό είναι ακριβές μέχρι ενός σημείου, μιας και τον Ngenechen αντιμάχεται ο Χριστιανικός Θεός. Ο Ngenechen είναι ο Θεός των mapuche. Οπως και νά 'χει, ακόμη κι εάν εκλαμβάνεται ως ίδιος ή διαφορετικός του Χριστιανικού Θεού, η ανώτατη θέση του Ngenechen στο πάνθεον μπορεί και να είναι αποτέλεσμα χριστιανικής επιρροής.

Σε κάθε περίπτωση, η ανωτερότητα του Ngenechen κατά την χριστιανική έννοια της θεότητας, είναι ασυμβίβαστη με μεγάλο μέρος των πεποιθήσεων των mapuche.

Ο Ngenechen δεν θεωρείται παντογνώστης ή παντοδύναμος, είναι ο "θεός των mapuche", ο "κυβερνήτης των mapuche". Συχνά κατά την διάρκεια της τελετουργικής απαγγελίας, προσωνύμια όπως "chau" (πατέρας) ή "kume" (καλός) αποδίδονται στον Ngenechen. Υπάρχουν κι άλλοι θεοί, ο οποίοι μερικές φορές ταυτίζονται με τoν Ngenechen, αν και δεν είναι σύνηθες. Οταν προκύπτει ταυτοποίηση, οι ιδιότητες αυτών των δευτερεύουσων ή τοπικών θεοτήτων φέρονται ως αποδιδόμενες στoν Ngenechen, ή πως αυτές μπορούν να ανέλθουν στο ίδιο επίπεδο με τον Ngenechen, εφόσον το λογικό είναι πως αυτές οι ιδιότητες είναι απλώς διαφορετικές ονομασίες του ίδιου θεού. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οποιαδήποτε θεότητα μπορεί να χαρακτηριστεί ως Ngenechen.

Οι θεοί των mapuche έχουν συζύγους και παιδιά. Σε πολλές περιπτώσεις, η λογική των mapuche φαίνεται να αποδίδει πατριαρχικές ιδιότητες στους θεούς, αυτό μπορεί να γίνεται απλά για να καλύψουν κενά του σύμπαντός τους. Τόσο οι σύζυγοι όσο και τα παιδιά των θεών δεν είναι ασήμαντα στοιχεία των μύθων και των τελετουργιών. Ο Ngenechen θεωρείται ο αρχικός πρόγονος των mapuche που ενώθηκε με την Ngenechen Kusha (τη σύζυγό του) δίνοντας ζωή και προέλευση στον λαό mapuche, αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με τον Αδάμ και την Εύα της χριστιανικής θρησκείας μιας και αυτοί ήταν οι αρχικοί γονείς. Στην θρησκεία των mapuche ο Ngenechen και η Ngenechen Kusha είναι ανώτερα όντα κι επιπλέον οι mapuche τους θεωρούν τις αρχαιότερες υπάρξεις του σύμπαντος.

Αρθρο του Oscar Paillacan Ramiréz
για το Enlace Mapuche Internacional

Η Ιστορία των Mapuche

Οι Mapuche είναι ένας αρχέγονος λαός της νότιας Αμερικής που κατοικεί στα νότια της Χιλής και νοτιοδυτικά της Αργεντινής. Κατά την άφιξη των Ισπανών κατακτητών τον 16ο αιώνα, κατοικούσαν ανάμεσα στην κοιλάδα Aconcagua και το αρχιπέλαγος της Chiloé, το σημερινό έδαφος της Χιλής, και στις βόρειες εκτάσεις (τις καλούμενες από τους Ιστορικούς: picunches), βρίσκονταν υπό την κυριαρχία της αυτοκρατορίας των Ινκας, αλλά εκείνοι που ζούσαν στις περιοχές κάτω από τον ποταμό Biobio ήταν ανεξάρτητοι και αντιστάθηκαν στους Ισπανούς στον λεγόμενο "πόλεμο της Αραουκανίας". Μεταξύ του 17ου και 19ου αιώνα, οι Mapuche επεκτάθηκαν ανατολικά των Ανδεων που μέχρι τότε κατοικούταν από τους pehuenches και άλλους νομάδες κυνηγούς. Η αυτονομία των mapuche διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν και αναγκάστηκαν να υποταχθούν στις κυβερνήσεις της Χιλής και της Αργεντινής, μέσω των όπλων. Κατά τον 20ο και 21ο αιώνα βιώνουν μια διαδικασία αφομοίωσης από τις κυρίαρχες κοινωνίες και των δύο χωρών και υπάρχουν εκδηλώσεις πολιτιστικής αντίστασης και συγκρούσεις για την αναγνώριση δικαιωμάτων και την ανάκτηση της αυτονομίας τους.

Η κηπουρική και το κυνήγι του 16ου αιώνα έδωσαν τη θέση τους σε μια αγροτική και κτηνοτροφική οικονομία κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, μετατρέποντάς τους αργότερα σε αγρότες, μετά την αναγκαστική διευθέτηση των εκτάσεων από τις κυβερνήσεις της Χιλής και της Αργεντινής, η οποία με το πέρασμα του χρόνου οδήγησε σε μεγάλη υποδιαίρεση της ιδιοκτησίας και στην μετεγκατάσταση των νεώτερων γενιών στις πόλεις. Κατά συνέπεια, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των mapuche σήμερα είναι αστικός, παρότι συνδεδεμένος με τις κοινότητες καταγωγής του. Οι mapuche αντιμετωπίζουν φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις στις σχέσεις τους με την υπόλοιπη κοινωνία, σύμφωνα με στατιστικές, κι ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς ζουν στη φτώχεια.

Είναι γνωστοί επίσης και ως "Αραουκανοί", ονομασία που κυριαρχεί στην ιστοριογραφία, από την περίοδο των πρώτων επαφών με τους Ισπανούς ως τον 19ο αιώνα περίπου.


Προέλευση

Η προέλευση των mapuche δεν είναι γνωστή με απόλυτη βεβαιότητα, αλλά γνωρίζουμε ότι από τον 5ο αιώνα υπάρχουν πολιτιστικές δραστηριότητες που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Αναφέρονται ως πιθανοί πρόγονοι των mapuche οι ομάδες που δημιούργησαν τους πολιτισμούς Pitrén, El Vergel, Bato και Llolleo.

Για την πιο πρόσφατη παρουσία τους στα αργεντίνικα εδάφη, είναι γνωστό με βεβαιότητα πως, αργότερα, λόγω της πίεσης των Ισπανών και κατά την διάρκεια μιας μακράς περιόδου μετανάστευσης μέσω της οροσειράς των Ανδεων και της περιόδου πολιτιστικής μετάδοσης, μεταξύ του 17ου και 19ου αιώνα, αποίκισαν τα εδάφη στα ανατολικά της οροσειράς, την περιοχή Comahue, μεγάλο μέρος της περιοχής των Pampas, και το νότο της ανατολικής Παταγονίας, εδάφη τα οποία κατοικούνταν μέχρι τότε από διάφορους άλλους λαούς. Κατ' αυτόν τον τρόπο "mapucho-ποιήθηκαν" (και όχι απαραίτητα πάντα με ειρηνικά μέσα) οι "παλαιοί pehuenches" και οι περιοχές των tehuelche.

Το 1974 στη Χιλή, εκδόθηκε βιβλίο του Lonko Kilapán (Don Cesar Navarrete) με τίτλο "El Origen Griego de los Araucanos", το οποίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε και στη χώρα μας με τον τίτλο "Η Ελληνική καταγωγή των Αραουκάνων της Χιλής", από τις εκδόσεις Ηλιοδρόμιο [ISBN: 960 85577-1-2]. Ο πρόλογος της ελληνικής έκδοσης του 1997 αναφέρει τα εξής:
"Παραδίδουμε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αλλά και στην αμερόληπτη ιστορική εξέταση και έρευνα, το βιβλίο του Χιλιανού συγγραφέα και αρχηγού της Αραουκάνικης Φυλής, Lonko Kilapán, ο οποίος ισχυρίζεται και αποδεικνύει με το έργο του αυτό ότι οι Αραουκάνοι είναι απόγονοι αρχαίων Ελλήνων και συγκεκριμένα Σπαρτιατών, που οδηγήθηκαν στη Χιλή περί το 600 π.Χ. και ίδρυσαν εκεί δική τους αποικία.
Ενας λαός όμορφος και γενναίος, με πάθος για την ελευθερία, σε μια κοινωνία που λειτουργεί με τους μυστικούς νόμους του Λυκούργου... είναι ένα συγκλονιστικό θέμα που δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορο κανέναν Ελληνα, κανέναν απροκατάληπτο ερευνητή της αλήθειας! Εξάλλου, όπως αποδεικνύεται και από την πρόσφατη Ιστορία, Ελλάδα και Χιλή συνδέονται περιέργως με μια "ανεξήγητη" συμπάθεια... Είναι καιρός να μάθουμε το γιατί!"

Παρότι πρόκειται για μια αξιοπρεπή μελέτη, με την προβλεπόμενη στήριξη επιχειρημάτων και αναφορά πηγών, φωτογραφικού υλικού και συγκριτικών πινάκων, εντούτοις αυτό το βιβλίο έχει δεχθεί μεγάλη αμφισβήτηση από διάφορους κύκλους και στην Ελλάδα αλλά και στη Χιλή. Αντιμετωπίστηκε μάλλον ως μια "περίεργη θεωρία" κι από τις δύο πλευρές, ωστόσο είναι αρκετά γνωστή η ύπαρξή του και στις δυο χώρες και υπάρχουν επίσης πολλοί υποστηρικτές .

“Είναι εκπληκτικές οι αρχαίες γνώσεις των Χιλιανών – για να μην μιλήσουμε για τους Περουβιανούς- στην υφαντική, στις βαφές, στο λιώσιμο των μετάλλων, στην καλλιέργεια των δημητριακών που χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή ψωμιού το οποίο φούσκωναν με μαγιά, στα υδραυλικά συστήματα, στις στρατιωτικές τακτικές, στο παιχνίδι του Σκακιού, των Πινάκων και της Μπάλας, στην Αστρονομία, και κυρίως στη δομή της Γλώσσας τους που περιλαμβάνει Δυϊκό αριθμό, Αόριστο και Μετοχές για όλους τους χρόνους, σύνθετες λέξεις κάθε είδους και το εκπληκτικότερο όλων είναι ότι περιλαμβάνει μεγάλη ποσότητα καθαρών ελληνικών ονομάτων και ριζών με ίδια σημασία, πράγμα το οποίο δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για την Ελληνο-Ινδική καταγωγή τους”

Juan Ignacio Molina

“Το Ελληνικό αίμα

κατέρχεται αυτή την ώρα...

είναι ένα απλό

λεπτό νήμα που κατεβαίνει

από τα βουνά ως τη θάλασσα,

ως τη θάλασσα που γνωρίζει

και τραγουδά...”

Pablo Neruda, Canto General – Grecia, pag. 248

Εδαφική ταυτότητα κατά τους mapuche

Η περιοχή που κατοικείται από τον λαό των Mapuche είναι γνωστή ως Mapuche Wallontu Mapu ή απλώς Wallmapu, και υποδιαιρείται σε δύο ξεχωριστά μέρη από το Pire Mapu (την οροσειρά των Ανδεων):

Ngulu Mapu

H Ngulu Mapu ("Γη της Δύσης), κομμάτι της Χιλής, κατοικούμενο από τους nguluches, επεκτεινόταν μεταξύ του ποταμού Limari (από τον ποταμό Choapa οι εκτάσεις μοιράζονταν με τους diaguitas) στα βόρεια, μέχρι το Füta Wapi Chillwe και το Seno de Reloncaví στα νότια, και από την Οροσειρά των Ανδεων ως το Füta Lafken. Το Ngulu Mapu υποδιαιρείται στις εξείς fütanmapu:

• Pikun Mapu (Γη του Βορά): κατοικούμενη από τους pincuches ή λαό του βορά, ήδη εκλειφθέντες, καλύπτει τα εδάφη από τον ποταμό Bío Bío εώς τον ποταμό Limari. Ο πληθυσμός ήταν ανάμεσα στα 110.000 και 220.000 άτομα.
• Nag Mapu (Κάτω Γη) ή Lelfun Mapu (Γη των Κάμπων): κατοικούμενη από τους nagches, abajinos ή llanistas ή λαός των κάμπων της Κεντρικής Κοιλάδας, μεταξύ του Bío Bío και του Toltén. Ηταν γύρω στις 227.000 άτομα το 1545 (45.000 πολεμιστές). Ηταν αυτοί που είχαν την μεγαλύτερη πολεμική δύναμη στις μάχες που διεξήχθησαν του Puren και του Arauco. Κύριοι εχθροί τους ήταν οι wenteches με τους οποίους συχνά συγχέονταν οι ισπανοί και οι κρεόλες.
• Wente Mapu (Γη των Κοιλάδων): κατοικούμενη από molunches, wenteches, huenteches, και “πανοχωρίτες” ή άτομα από τους πρόποδες των Ανδεων στις επαρχίες Malleco και Cautín, στα ανατολικά της οροσειράς Nahuelbuta. Ηταν περίπου 227.000 άτομα το 1545.
• Lafken Mapu (Γη της Θάλασσας): κατοικούμενη από τους lafkanches ή τους ανθρώπους της θάλασσας της παράκτιας περιοχής δυτικά της οροσειράς Nahuelbuta, ανάμεσα στον Bío Bío και τον Toltén, στην επαρχία Cautín και μεταξύ του κόλπου του Mehuín και του κόλπου του Corral, στον κόλπο της Valdivia. Ενδεχομένως είχε γύρω στους 500.000 κατοίκους, σύμφωνα με ισπανικές πηγές για τον παράκτιο στρατό των mapuche που αριθμούσε 100.000 πολεμιστές.
• Inapire Mapu (Γη κοντά στο Χιόνι, ή Γη δίπλα στο Χιόνι) ή Wichan Mapu (Γη των Λόφων): κατοικούμενη από ανθρώπους από τους πρόποδες των γύρω βουνών, μεταξύ των ποταμών Bío Bío και Toltén. Αριθμούσαν περίπου 227.000 άτομα το 1545.
• Pewen Mapu (Γη της Αρουκανίας) ή Pire Mapu (Γη του Χιονιού): κατοικούμενη από τους pehuenches ή τον Λαό του pahuén στο Alto Biobío και στα νότια της αργεντινής επαρχίας Mendoza και στα βόρεια του Neuquén. Ηταν 40.000 άτομα.
• Willi Mapu (Γη του Νότου): κατοικούμενη από τους huilliches ή τον Λαό του Νότου, μεταξύ του ποταμού Toltén και του Seno de Reloncavi y Chiloé. Ο πληθυσμός του εκτιμάται σε 180.000 ιθαγενείς το 1535.
• Futa Willi Mapu ή Chawra Kawin (Μεγάλη Νότια Γη ή Ομάδα της Chaura): η περιοχή νότια του ποταμού Bueno. Μερικοί ιστορικοί θεωρούν mapuche τους cuncos γιατί μιλούν mapudungun, ήταν ακόμη 100.000 άτομα.

Puel Mapu

H Puel Mapu (Γη της Ανατολής), τμήμα της σημερινής Αργεντινής, κατοικούμενη από τους puelches (με την τοπική έννοια, όχι την ιστορική), εκτείνεται από την περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Cuarto και Diamante στο βορά, μέχρι τους ποταμούς Limay και Negro στο νότο, ανατολικό της σύνορο θεωρείται ο ποταμός Salado του Buenos Aires (ή κατά το 1750 η γραμμή των οχυρών και τα χωριά του San Nicolás de los Arroyos, San Antonio de Areco, Luján και Merlo) και η Ka Füta Lafken και δυτικό της όριο είναι η οροσειρά των Ανδεων.

Αυτά τα δύο τμήματα υποδιαιρούνται σε εδαφικές περιοχές που ονομάζονται Fütanmapu, συνδέονται σε κάποιον βαθμό με τους butalmapus της Guerra de Arauco. Η Puel Mapu διαιρείται στα κάτωθι butanmapus:

• Mamüll Mapu (Γη των Βουνών): κατοικούμενη από τους mamulches ή Λαό της Φύσης ή των Δασών με τα Μεγάλα Δέντρα, αντιστοιχεί στο σημερινό νοτιοδυτικό μέρος της επαρχίας της Córdoba, του San Luis και το νοτιοδυτικό κέντρο της επαρχίας La Pampa. Οι κάτοικοί της ενώθηκαν με τους ranqueles στις αρχές του 19ου αιώνα, υπό την ηγεσία του Carripilún.
• Rangkül Mapu (Γη των Καλαμιών): κατοικούμενη από τους ranqueles ή το Λαό των Ζαχαροκάλαμων ή των Καλαμιών, στα ανατολικά των mamulches. Από τις αρχές του 19ου αιώνα απορρόφησε τους mamulches, τους chadiches και άλλους λαούς και τα εδάφη της εκτείνονται από τα δυτικά του Buenos Aires, στην νότια Santa Fe, στα νότια της Córdoba, στα νότια του San Luis, νότια της Mendoza, περιλαμβάνει ολόκληρη την La Pampa και το βόρια του Río Negro.
• Chadi Mapu (Γη του Αλατιού): κατοικούμενη από τον Λαό της Γης του Αλατιού, επίσης καλούνται και chadiches, γύρω από την Λίμνη Urre Lauquen στη ζώνη νοτίως της επαρχίας La Pampa. Οι κάτοικοί της αφομοιώθηκαν από τους υπολοίπους γείτονες λαούς.
• Puel Willi Mapu (Νοτιοανατολική Γη): κατοικούμενη από τον Νοτιοανατολικό Λαό, τους manzaneros ή και puelches. Αντιστοιχεί στα ανατολικά εδάφη του Chubut και νότια του Río Negro όπου και αναμείχθησαν mapuche, pehuenches και tehuelches. Το σύνολο των ατόμων που ζούσαν στις Pampas και μιλούσαν mapudungun ανέρχονταν σε 150.000 πριν την κατάκτησή τους από τα στρατεύμετα της Αργεντινής.
• Boroa (Τόπος των Οστών): κατοικούνταν από πληθυσμό που διέσχισε την Araucanía προς την Pampa το 1820, ήταν περίπου 40.000 άτομα.

Σημείωση: Οι Mapuche δεν υπήρξαν ποτέ ένα ενωμένο Εθνος, αλλά μάλλον μια ενώτητα φυλών που μιλούσαν μια κoινή γλώσσα. Η έννοια του Εθνους άρχισε να εμφανίζεται προς τα τέλη του 19ου αιώνα, κατά την διάρκεια της κατάκτησής τους από την Χιλή και την Αργεντινή.

Ιστορία

Αγρο-κεραμική περίοδος

Οι mapuche προέκυψαν από πολλούς προϋπάρχοντες πολιτισμούς, από την Παλαιο-Ινδιάνικη εποχή. Κάποιες αρχικές θεωρίες τους τοποθετούσαν στην σημερινή Αργεντινή, ανάμεσα στα εδάφη των Huilliches και Pinuches. Αλλες θεωρίες πάλι, μεταγενέστερες, τοποθετούν την ρίζα τους στα εδάφη της Χιλής. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία που τους θέλει αυτόχθονες, ο πολιτισμός τους προήλθε από άλλους προηγούμενους αυτόχθονες πολιτισμούς. Επιπροσθέτως υπάρχει και η θεωρία που τους προσδίδει ελληνική καταγωγή. Ουσιαστικά, η προέλευση των mapuche είναι ένα άλυτο ακόμη ζήτημα.


Επέκταση των Incas

Κατά την διάρκεια της βασιλείας του, ο Túpac Inca Yupanqui, πραγματοποίησε μια επεκτατική εκστρατεία, ξεκινώντας από το Collao την Cochabamba και το Tucumán. Από το Charcas κατευθύνθηκε νότια και κατέκτησε τους diaguitas των κάθετων κοιλάδων, μέρος των πληθυσμών των pinuches (ομάδα mapuche του βορά) που κατοικούσαν στην Κοιλάδα της Χιλής (την σημερινή κοιλάδα της Aconcagua ή την κοιλάδα του Mapocho) και ορισμένες περιφέρειες νοτίως της κοιλάδας αυτής, θέτοντας έτσι τα όρια της Αυτοκρατορίας των Incas, σε μια ζώνη που σύμφωνα με ιστορικούς και αρχαιολόγους, εκτείνεται μέχρι τον ποταμό Maure.

Ο Inca Garcilaso de la Vega, στο βιβλίο του "Comentarios Reales de los Incas", ο Ισπανός Alonso de Ercilla στο επικό του ποίημα La Araucana και οι χρονικογράφοι Vicente Carvallo y Goyeneche και Jerónimo de Vivar, αναφέρουν την επέκταση των Incas προς τον ποταμό Maule και το απάντημά τους με τους promaucaes. Οι Incas υποδούλωσαν κάποια χωριά στην Κοιλάδα της Χιλής, τα οποία τους πλήρωναν φόρους. Σε αυτήν την εκστρατεία προς το νότο, έλαβαν μέρος 20.000 Incas του Yupanqui και 20.000 Mapuche, στα νότια του Maule. Η ομάδα Picuche, γνωστή ως promaucaes από τους Ισπανούς, κατά τον ερχομό των Incas, συμμάχησαν με τις ομάδες Antalli, Pincu και Cauqui. Οι Incas απέστειλαν εκπροσώπους προτείνοντας στους promaucaes να παραδοθούν στον Túpac Inca Yupanqui. Οι Incas αποκαλούσαν promaucaes ή purum aucca τους πληθυσμούς που δεν ανήκαν στην αυτοκρατορία τους.

Οι promaucaes αποφάσισαν να πολεμήσουν και αντιμετώπισαν τους Incas για τρεις ημέρες, δίνοντας μια μάχη που είναι γνωστή ως "η μάχη του Maule". Η σύγκρουση απέφερε πολλούς νεκρούς και από τις δύο πλευρές, χωρίς να αναδείξει νικητή. Την τέταρτη μέρα αποφάσισαν να πάψουν τον πόλεμο. Οι promaucaes αποχώρησαν από το πεδίο της μάχης ως νικηφόροι. Οι Incas τους πήραν το κατόπι για να συνεχίσουν τη σύγκρουση ώστε να εξασφαλίσουν τη νέα κτήση τους. Εντέλει αποφάσισαν να μην συνεχίσουν την εκστρατεία, αλλά να οχυρώσουν τις θέσεις τους και να διαφεντέψουν τα εδάφη που ήδη είχαν κατακτήσει, όπου οι νέοι υπόδουλοι πληθυσμοί αποδέχτηκαν σε μεγάλο βαθμό την κατάκτηση και απέκτησαν προνόμια από αυτήν.

Παρότι οι αρχαιολόγοι δεν έχουν βρει αποδεικτικά στοιχεία της παρουσίας των Incas στα νότια του Río Maule, πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν ορισμένα ισπανικά έγγραφα που περιγράφουν πως σ' αυτήν την εκστρατεία ή σε κάποια μεταγενέστερη, θα μπορούσε να είχε γίνει μια υποθετική τελική επέκταση ή εισβολή ακόμη νοτιότερα, ως τον ποταμό Biobío, η οποία θα είχε πραγματοποιηθεί από δυνάμεις των Incas, κατά την βασιλεία του Túpac Inca Yupanqui ή του Huayana Cápac. Ωστόσο οι ιστορικοί λένε πως η ιστορία των κατακτήσεων των Incas πέρα από τον ποταμό Maule, στηρίζεται μόνο στις αναφορές των χρονικογράφων, οι οποίες γενικά δεν είναι απόλυτα σωστές και σπανίως συμφωνούν αναμεταξύ τους. Αυτές οι αναφορές λένε πως αργότερα, γύρω στο 1520, όταν πέθανε ο Inca Huayna Cápac και οι δυο του γιοί, Huáscar και Atahualpa, παρέσυραν το βασίλειο σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, ελαττώθηκε η παρουσία στρατευμάτων των Incas στα εδάφη των Mapuche, λόγω της ανάγκης να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους μετακινούμενοι βόρεια για να υπερασπιστούν καλύτερα τα κατακτημένα εδάφη τους.


Η άφιξη των Ευρωπαίων στο έδαφος των Mapuche .

Δεκαετίες αργότερα, όταν οι Ισπανοί κατακτητές έριξαν την Αυτοκρατορία των Ινκας, προσπάθησαν να κατακτήσουν και τους Mapuche. Εκείνη την εποχή ο πληθυσμός τους εκτιμάται μεταξύ 725.000 και 1.540.000 mapuche. Ωστόσο, η αντίσταση των Mapuche οδήγησε σε παρατεταμένη σύγκρουση, γνωστή ως Guerra de Arauco και διήρκεσε για πάνω από 300 χρόνια, πράγμα που της δίνει την τρίτη θέση στην παγκόσμια ιστορία των πιο μακρών πολέμων (την πρώτη κατέχει ο πόλεμος επανάκτησης της Ιβηρικής - 800χρόνια και την δεύτερη ο πόλεμος των 335 ετών μεταξύ Αγγλίας - Ολλανδίας). Ετσι, χαρακτήρες όπως ο Lautaro (εξέχων στρατιωτικός ηγέτης Mapuche [1534-1557], αιχμαλωτισμένος από παιδί από τους Ισπανούς, υπηρέτησε τον Pedro de Valdivia ως βοηθός, όπου και έμαθε τις πολεμικές τακτικές τους και έπειτα πολέμησε στο πλευρό του λαού του) και αργότερα η εξέγερση του Pelantaro στην δεκαετία του 1590, οδήγησαν στην καθοριστική σύγκρουση μεταξύ των Ισπανών και των Mapuche στον ποταμό Biobío. Η καταστροφή της Curalaba το 1598, όπου σκοτώθηκε ο διοικητής Martín Óñez de Loyola, σηματοδοτεί την ήττα των Ιβηρικών στρατευμάτων στο έδαφος των Mapuche.

Το επικό ποίημα La Araucana (1569, 1578 και 1589) του Ισπανού κατακτητή Alonso de Ercilla, αφιερωμένο στον βασιλιά Φίλιππο Β', είναι μια εποποιία που περιγράφει την αντίσταση του λαού των Mapuche.

“Χιλή, εύφορη Χώρα, ευλογημένη,

κόρη της Ανταρκτικής, φημισμένη,

από έθνη μακρινά είσαι σεβαστή,

γιατ' έχεις περηφάνεια και πυγμή.

Ο λαός σου, σαν στάχυ μεστωμένος,

μ' ευγένεια και θάρρος προικισμένος,

από βασιλιά δεν έχεις κυβερνηθεί

μήτε σε ξένου αρχή ποτέ παραδοθεί!”

Ραψωδία Α' του έπους La Araucana

Οι ομάδες που βρίσκονταν μεταξύ των ποταμών Biobío και Toltén κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς στους Ισπανούς κατακτητές στον ονομαστό Πόλεμο του Arauco, μια σειρά από μάχες που διήρκεσαν περίπου 500 χρόνια, με μεγάλες περιόδους εκεχειρίας.

...σαν να μην ήταν από τρία έθνη, οι Pijaos, οι Taironas και οι Araucos, που είναι τα τρία έθνη του πιο γενναίου λαού των Ινδιών...

Ταξίδι στον Κόσμο, Pedro Οrdoñez de Ceballos (1555-1634)

“Και άρχισαν να μάχονται με τέτοιον τρόπο, ορκίζομαι στην Πίστη μου, ότι έχω τριάντα χρόνια που σας υπηρετώ Μεγαλειότατε κι έχω πολεμήσει εναντίον πολλών λαών, αλλά ποτέ δεν ξανάδα ανθρώπους να πολεμούν με τέτοια δύναμη, όπως αυτοί οι ιθαγενείς πολεμούσαν εναντίον μας”

Γράμμα του conquistador Don Pedro de Valdivia προς τον Κάρολο Ε'. Concepción, Χιλή, 15/8/1550)

“Δεν υπάρχει τακτική, γνωστή μόνο στους έμπειρους στρατηγούς, την οποία να μην έχουμε δει εφαρμοσμένη από αυτούς τους βάρβαρους Χιλιανούς”

Córdova y Figueróa

Στους αιώνες που ακολούθησαν, οι Ισπανοί επιφυλάσσονταν να πηγαίνουν στα εδάφη των Mapuche. Αρχικά το έκαναν δια μέσου θρησκευτικών αποστολών (ειρηνικών), με επικεφαλής τον πατέρα Luis de Valdivia στον λεγόμενο Αμυντικό Πόλεμο, ο οποίος δεν έφερε αποτελέσματα, δίνοντας έτσι τη θέση του στις "συνδιαλλαγές". Σ' αυτές τις συνεδριάσεις και οι δύο πλευρές αντάλλασσαν δώρα και υπέγραφαν συμφωνίες τις οποίες δεσμεύονταν με όρκους να τηρήσουν.

“Ο Αραουκανός δεν πρόκειται ποτέ να υποταχθεί δια των όπλων, διότι είναι εξαιρετικά μαχητικός, με μακρά πολεμική παράδοση και πείρα. Απολαμβάνει τη μάχη με την ευφυΐα που τον διακρίνει, χρησιμοποιεί τις εδαφικές συνθήκες προς όφελός του. Εξελίσσεται ταχύτατα στην αντιμετώπιση των άγνωστων γι' αυτόν όπλων και είναι σε θέση να οικειοποιείται τα όπλα του αντιπάλου.”

Απόσπασμα Υπομνήματος των επισκόπων και εκκλησιαστικών συνόδων που υποβλήθηκε στον Βασιλιά κατά την προσπάθεια να υποτάξουν τους Αραουκανούς μέσω της θρησκείας.

Ετσι λοιπόν, στο Κοινοβούλιο του Quillín, το 1641, συμφωνήθηκε η λήξη του πολέμου και η οριοθέτηση των συνόρων στον ποταμό Biobío, με την συνακόλουθη αποχώρηση των Ισπανών από τις νοτιοανατολικές πόλεις. Οι Mapuche δεσμεύτηκαν να απελευθερώσουν τους αιχμαλώτους και να αντιμετωπίσουν τους εχθρούς του Στέμματος. Εν συνεχεία διεξήχθησαν και άλλες Συνελεύσεις, με την έγκριση του Βασιλιά της Ισπανίας, στις οποίες διευκρινίστηκε και αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία των mapuche από το ισπανικό Στέμμα και τα δύο μέρη ανέλαβαν την δέσμευση να σταματήσουν τις εχθροπραξίες. Οι συνθήκες αυτές που υπεγράφησαν είχαν αναγνωριστεί από την δημοκρατική κυβέρνηση του στρατηγού Ramón Freire στο Tapihue, στις 7 Ιανουαρίου του 1825 στο Γενικό Κοινοβούλιο του Tapihue. Στα άρθρα 18 και 19 αναγνωρίζεται η κυριαρχία των mapuche επί των εδαφών νοτίως του Biobío.

Ανεξαρτησία και δημιουργία των Κρατών της Χιλής και της Αργεντινής

Στην Χιλή

Κατά τον Πόλεμο Ανεξαρτησίας της Χιλής, συνήθως οι mapuche υπερασπίζονταν τους βασιλόφρονες, αν και δεν συμμετείχαν πολύ στις μάχες, καθότι αυτές διεξάγονταν μακριά από τα εδάφη τους. Μετά την ανεξαρτησία της από την Ισπανία, η Χιλή ακολούθησε μια πολιτική μη επίθεσης και σύνεσης. Ωστόσο, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, εφάρμοσε ένα σχέδιο κρατικής επέκτασης στα εδάφη των mapuche. Εκείνη ακριβώς την εποχή έγινε η ονομασία εκ μέρους των βασικών loncos του Ngulumapu ("δυτική επικράτεια" της Χιλής) του Orélie Antoine de Tounens ως Βασιλιά της Αραουκανίας, δημιουργώντας έτσι το Βασίλειο της Αραουκανίας και Παταγονίας στις 17 Νοεμβρίου του 1860.

Ετσι, από το 1861 εώς το 1883, ο χιλιανός στρατός εφάρμοσε διάφορες στρατηγικές, από την συμμαχία με αντίπαλες ομάδες, μέχρι τον πόλεμο, χρησιμοποιώντας ακόμη και την δωροδοκία με αλκοολούχα ποτά. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτελούνταν κυρίως από τον Cornelio Saavedra (χιλιανό στρατιωτικό, εγγονό του προέδρου της Πρώτης Χούντας της Κυβέρνησης της Αργεντινής, που ξεκίνησε στις 25 Μαΐου του 1810), με αποκορύφωμα την πλήρη υποταγή των mapuche το 1883. Σε όλη αυτήν την διαδικασία δόθηκε ο ευφημισμός “Ειρήνευση της Αραουκανίας”.

Το Δεκέμβριο του 1866, το Κογκρέσο της Χιλής ψήφισε νόμο που αναγνώριζε τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των Mapuche στα "Ινδιάνικα Εδάφη", δημιουργώντας μια Επιτροπή εμπειρογνωμόνων -την Επιτροπή Διακανονισμού με τους Ινδιάνους- της οποίας η αποστολή ήταν ο ακριβής προσδιορισμός των ινδιάνικων κτήσεων. Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, τα εδάφη εκείνα για τα οποία οι ινδιάνοι δεν θα μπορούσαν να αποδείξουν την ιδιοκτησία τους, θα θεωρούνταν εγκαταλελειμμένες εκτάσεις και άρα δημόσια σύμφωνα με το άρθρο 590 του Αστικού Κώδικα του 1857. Το Συνταγματικό Δίκαιο Ιδιοκτησίας, σύμφωνα με το νόμο του 1866, μπόρεσε να εφαρμοστεί μόνο μετά την στρατιωτική νίκη της Χιλής στα 1883, με την οποία το Κράτος ανέλαβε τον στρατιωτικό έλεγχο των εδαφών των mapuche. Κατ' αυτόν τον τρόπο οι mapuche υποχρεώθηκαν να ζήσουν με 500.000 εκτάρια γης, την στιγμή που πριν είχαν στην κατοχή τους 10.000.000 εκτάρια, δηλαδή με ένα 5% των πρότερων εδαφών τους. Από την άλλη πλευρά, η πολιτική των αποικιστών των εδαφών του νότου, κατέληξε να τους θέσει στο περιθώριο, και να ιδιοποιηθεί παρανόμως μεγάλο μέρος της γης τους, συμπεριλαμβανομένων και εδαφών αναγνωρισμένων με τους "Τίτλους του Ελέους" (Títulos de Merced).

Στην Αργεντινή

Παράλληλα με την "Ειρήνευση", πραγματοποιούταν από τον Στρατό της Αργεντινής η επονομαζόμενη "Κατάκτηση της Ερήμου", η οποία ήταν πολύ επιζήμια για τους Mapuche. Υπήρξε μια πρώτη απόπειρα το 1833 που επέτρεψε στα στρατεύματα της Αργεντινής να καταλάβουν σχεδόν ολόκληρη την έκταση στα βόρεια των Río Negro και Limay, και την περιοχή της Valcheta, αλλά ο εμφύλιο πόλεμος στην Αργεντινή επέτρεψε στους mapuche και τους λαούς που είχαν στο μεταξύ απορροφηθεί πολιτισμικά από αυτούς, να συσπειρωθούν, ώστε στις αρχές του 1870 να πραγματοποιούν επιδρομές μέχρι τα περίχωρα των πόλεων Mendoza, San Luis, Río Cuarto, νότια της Santa Fe και σε μεγάλο μέρος της επαρχίας του Buenos Aires, φτάνοντας μέχρι σχεδόν 70 χιλιόμετρα έξω από την πόλη του Buenos Aires. Η ήττα τους ήταν ολοκληρωτική από την αρχή της λεγομένης Κατάκτησης της Ερήμου, η επίσημη έναρξη της οποίας τοποθετείται στο 1879 και διεξήχθη υπό του στρατηγού Julio Argentino Roca (τον επόμενο χρόνο, το 1880, εξελέχθη πρόεδρος της χώρας).


Οι Mapuche από τον 20ο αιώνα μέχρι σήμερα

Από την επαναδιοργάνωση των mapuche μέχρι το Στρατιωτικό Καθεστώς

Στις επόμενες γενιές των Mapuche προέκυψαν διάφορες οργανώσεις, όπως η Corporación Araucana de Venancio Coñoepan, η Federación Araucana de Aburto Panguilef, η Sociedad Caupolicán και η Unión Araucana de Antonio Chiwailaf. Ανάμεσα σ' αυτές τις οργανώσεις, υπήρχαν διαφορετικές θέσεις, τόσο παραδοσιακές όσο και αφομοιωτικές στον Καθολικισμό, αλλά όλες είχαν ως κοινό σημείο την επαναφορά της υφαρπαγμένης από τους σφετεριστές γης των προγόνων τους ώστε να διατηρηθεί ο πολιτισμός τους. Κατ' αυτόν τον τρόπο, εμφανίστηκε στη δημόσια σκηνή της Χιλής το "κίνημα mapuche", το οποίο αναμείχθηκε στην πολιτική και τα κόμματά της, διατηρώντας όμως πάντα την ιδιαιτερότητά του. Αυτή η διαδικασία έφτασε στο αποκορύφωμά της την δεκαετία του 1960 και στις αρχές του 1970.

Η ακραία κριτική του status quo από πολλούς τομείς της χιλιανής κοινωνίας, επέτρεψε στους mapuche την ενσωμάτωση των κτηματικών τους απαιτήσεων. Ετσι το 1969 ξεκίνησαν τις καταλήψεις στις διεκδικούμενες από τους mapuche εκτάσεις, κίνηση γνωστή ως "el Cautinazo"

Με την Αγροτική Μεταρρύθμιση από την κυβέρνηση του Salvador Allende, πολλές κοινότητες mapuche επαναστάτησαν, ξεκινώντας μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια ανάκτησης εκτάσεων, στα πλαίσια του κυβερνητικού προγράμματος. Προς το 1972, οι θιγέντες γαιοκτήμονες οργάνωσαν στις "comités de retoma" (επιτροπές επανάκτησης), παραστρατιωτικές οπλοφόρες ομάδες διωκόμενες από την κυβέρνηση βάση του Νόμου Εσωτερικής Ασφαλείας του κράτους.

Στρατιωτικό Καθεστώς και η Συμφωνία της Nueva Imperial

Η Δικτατορία υπήρξε σκληρότατη στην Αραουκανία, όπου εκατοντάδες άνθρωποι εξαφανίστηκαν ή βασανίστηκαν. Οι οργανώσεις επανεμφανίστηκαν κατά το 1978, ως αντίδραση στο Νομοθετικό Διάταγμα 2675 που οριοθετούσε την νομική έννοια της κοινόχρηστης έκτασης -το τελευταίο στήριγμα της ιδιοκτησίας τους- και την ινδιάνικη ιδιότητα των ιδιοκτητών της γης. Προέκυψαν έτσι τα Πολιτιστικά Κέντρα Μapuche, ως το μοναδικό επιτρεπόμενο από την δικτατορία είδος οργάνωσης, από τις οποίες αργότερα θα προέκυπτε η οργάνωση Ad Mapu.

Υπήρξε έντονη αντίδραση από μέρους των ιθαγενών, κινητοποιήσεις, ταραχές και συγκρούσεις. Πράγμα που οδήγησε την κυβέρνηση να αλλάξει την τροπολογία.

Από το 1978, σε εφαρμογή του άρθρου 25 του νομοθετικού διατάγματος 2.568/78, επιβλήθηκε η επέκταση των ινδιάνικων εκτάσεων, μεταβιβάζοντας σταδιακά σε 2.639 ινδιάνους συνολικά 51 αγροτεμάχια, ιδιοκτησίας των Fisco, SAG, ex CORA, CORFO, και CONAF, έκτασης 113.342 εκταρίων. Με την εφαρμογή αυτού του νόμου, από το 1978 εώς το 1990 δόθηκαν συνολικά 69.984 τίτλοι ιδιοκτησίας στους ινδιάνους, και δυνάμει λοιπών διατάξεων αυτού του νόμου και των νεομεταβιβαζόμενων εκτάσεων, ολοκληρώθηκαν 72.931 τίτλοι ιδιοκτησίας.

Το 1989, ηγέτες διαφόρων οργανώσεων mapuche συναντήθηκαν στην Nueva Imperial με τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης του "Συνασπισμού των Κομμάτων για την Δημοκρατία" Patricio Aylwin Azócar. Σε αυτήν τη συνάντηση συμφωνήθηκε πως το Κράτος θα έδινε συνταγματική αναγνώριση στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των Αυτόχθονων Πληθυσμών, θα δημιουργούσε Ειδική Επιτροπή σε συνεργασία με τις ινδιάνικες οργανώσεις για τη μελέτη ενός Ινδιάνικου Νόμου.
Σε αντάλλαγμα, οι ινδιάνικες οργανώσεις δεσμεύτηκαν να χρησιμοποιούν τους νόμιμους θεσμούς για την διεκδίκηση των απαιτήσεών τους.


Η σχέση με τις Κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης

Η δασική σύγκρουση και ο ρόλος του Κράτους της Χιλής

Στις αρχές του 1990 και κατά την σταδιακή επιστροφή της δημοκρατίας, το Συμβούλιο Πασών των Εδαφών (Consejo de Todas las Tierras) πραγματοποίησε διάφορες παράνομες παραδόσεις συμβολικών προγονικών εκτάσεων των mapuche σε ιδιώτες. Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν να θέσει σε εφαρμογή τον Νόμο Εσωτερικής Ασφαλείας του Κράτους, θεσπισμένου κατά τον ψυχρό πόλεμο από τον πρόεδρο Gabriel González Videla, που οδήγησε στην καταδίκη 141 mapuche και στη στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.

Το 1993 ψηφίστηκε ο Νόμος Ινδιάνικης Ανάπτυξης. Ωστόσο η νέα αυτή κατάσταση, που είχε μια καλή οπτική για τους mapuche, λειτούργησε μέχρι το 1997, όπου και τους περίμενε μια νέα κρίση. Η Ισπανική εταιρεία ENDESA ξεκίνησε την κατασκευή του δεύτερου κεντρικού υδροηλεκτρικού σταθμού στην περιοχή του Alto Bío Bío (με το όνομα Ralco). Ορισμένοι mapuche-pehuenche που κατοικούσαν στην περιοχή, αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τις εκτάσεις τους, στηριζόμενοι στην προστασία της νέας νομοθεσίας που απαιτούσε την έγκριση της Εταιρείας Ινδιάνικης Ανάπτυξης (Corporación de Desarollo Indígena - CONADI) για την ανταλλαγή ινδιάνικης γης. Λόγω της άρνησης του κυβερνητικού οργανισμού να εγκρίνει τη συγκεκριμένη ανταλλαγή, επειδή έθιγε τα συμφέροντα των pehuenches, ο πρόεδρος Eduardo Frei αντικατέστησε το διευθυντή της CONADI και τους υπαλλήλους που αντετίθεντο στο μεγάλο έργο. Κι έτσι, πλημμύρισαν χιλιάδες εκτάρια γης και ιερών τόπων των mapuche-pehuenche, με τρόπο εντελώς αυταρχικό κι αδιάλλακτο.

Ταυτόχρονα, στις κεντρικές κοιλάδες ξεκίνησε η εκμετάλλευση των δασικών εδαφών που είχαν φυτευτεί κατά την διάρκεια της δικτατορίας, σε εκτάσεις που είχαν ανακτηθεί από τους mapuche κατά την διακυβέρνηση του Allende, αλλά οι οποίες αργότερα πέρασαν στα χέρια μεγάλων εταιρειών. Τα συμφέροντα αυτών των εταιρειών ξυλείας που εκμεταλλεύονταν τις δασικές περιοχές των mapuche, ο φόβος των αγροτών που καλλιεργούσαν τις επαν-ανακτημένες εκτάσεις των mapuche, και η αυξανόμενη βία στην περιοχή κατά τα τέλη του '90, παρακίνησε την Γερουσία να εκδώσει έκθεση όπου εξέφραζε την ανησυχία της για την σοβαρή απειλή της ασφάλειας δικαίου στην περιοχή των συγκρούσεων. Ωστόσο, αυτή η έκθεση αμφισβητήθηκε διότι περιείχε δηλώσεις 15 και πλέον θιγόμενων αγροτών και μόνο ενός εκπροσώπου των mapuche, και επειδή δεν αναφερόταν στα αίτια της σύγκρουσης.


Η διάλυση της CΑΜ και η βίαιη κλιμάκωση της Κοινωνικής Διαμαρτυρίας των Μapuche

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ricardo Lagos, η κρατική απάντηση στο ζήτημα mapuche απέκτησε δύο βασικούς δρόμους:

• Αφ' ενός της εφαρμογής του νόμου περί παράνομων και βίαιων πράξεων στους ακτιβιστές mapuche, το πιο κρίσιμο σημείο της οποίας έλαβε χώρα το 2002, όταν κατά την διάρκεια μιας παράνομης κατάληψης έκτασης στο Fundo Santa Alicia, στην κοινότητα της Ercilla, στην περιφέρεια του Malleco, έχασε τη ζωή του ο 17χρονος mapuche Alex Lemun Saavedra από πυρά των Αστυνομικών Δυνάμεων της Χιλής.
• Κι αφ' ετέρου της επιχείρησης της Ασφάλειας της λεγομένης "Επιχείρηση Υπομονή", υπό την ηγεσία του της Γραμματείας Εσωτερικών με επικεφαλής τον Jorge Correa Sutil, με την οποία χαρακτηρίστηκε η Συντονιστική των Κοινοτήτων της Σύγκρουσης Arauco-Malleco (CAM) ως τρομοκρατική οργάνωση, διώχθηκε ως τέτοια και φυλακίστηκαν οι ηγέτες της. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων δικών ήταν η "Υπόθεση Lonkos", όπου οι Lonkos Pascual Pichun και Aniceto Norin καταδικάστηκαν σε 5 έτη και 1 μέρα φυλάκισης για "απειλή τρομοκρατικού εμπρησμού" και η "Υπόθεση Puluco-Pidenco", όπου 4 χωρικοί καταδικάστηκαν σε 10 έτη και 1 μέρα φυλάκισης για "τρομοκρατικό εμπρησμό".

Αυτές οι δίκες είχαν καταγγελθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, δια του Ειδικού Εισηγητή επί των Αυτόχθονων Λαών Rodolfo Stavenhagen, και από οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία, ως δίκες αμφιβόλου νομιμότητας. Τα δρώμενα καταγγέλθηκαν στην Παναμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση της δέουσας διαδικασίας, μεταξύ άλλων, όπως κατοχυρώνεται στην Παναμερικανική Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο οργανισμός αυτός έκανε αποδεκτό το βάσιμο της καταγγελίας.

Από την πλευρά της, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Μάρτιο του 2007, ένα όργανο επιφορτισμένο με την εποπτεία του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966, με τις παρατηρήσεις του σχετικά με την Χιλή, καταγγέλλει επίσης τις καταδικαστικές πρακτικές εναντίων του κοινωνικού κινήματος mapuche. Σε αυτό το πλαίσιο, κάλεσε το Χιλιανό Κράτος να τροποποιήσει το Νόμο 18.314 (γνωστό ως αντιτρομοκρατικό νόμο). Επιπλέον, βάσει των άρθρων 1 και 27 του Συμφώνου, η Επιτροπή εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της που "αρχαία γη" εξακολουθεί να κινδυνεύει από δασική επέκταση και μεγάλα έργα υποδομής και ενέργειας, λέγοντας ότι το Χιλιανό Κράτος θα πρέπει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι διαπραγματεύσεις με τις ινδιάνικες κοινότητες να καταλήξουν σε μια λύση που θα σέβεται τα δικαιώματα επί της γης αυτών των κοινοτήτων, σε συμμόρφωση με τα άρθρα 1 παρ.2, και 27 του Συμφώνου, και θα πρέπει να επισπεύσει τις διαδικασίες ώστε να παραμείνει η αναγνώριση αυτής της γης ως προγονική και ορθά οριοθετημένη. Προέτρεψε επίσης την Κυβέρνηση της Χιλής να διαπραγματευθεί με τις αυτόχθονες κοινότητες πριν από την χορήγηση αδειών για την οικονομική εκμετάλλευση των επίδικων εκτάσεων και να εγγυηθεί ότι σε καμία περίπτωση η παρακείμενη εκμετάλλευση δεν έρχεται σε αντίθεση με τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στο Σύμφωνο. Το 2004 η Επιτροπή Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων, απεφάνθη επί του θέματος κατά τον ίδιο τρόπο.

Τον Μάρτιο του 2006, 4 από τους 9 κρατούμενους mapuche που είχαν καταδικαστεί με τον αντιτρομοκρατικό νόμο ξεκίνησαν απεργία πείνας, η οποία διήρκεσε πάνω από 62 μέρες, χωρίς να καταφέρει την κυβέρνηση του Michelle Bachelet να άρει την πολεμική δικαστική διαδικασία που τέθηκε σε εφαρμογή από τον προκάτοχό του.

Το 2007 πολλές ομάδες mapuche δεν είχαν παραιτηθεί των εδαφικών τους διεκδικήσεων και πολλές από τις οργανώσεις τους απαιτούσαν αυτονομία των περιοχών τους, επιστροφή των εδαφών τους και περισσότερες ευκαιρίες πολιτικής αντιπροσώπευσης. Τον Οκτώβριο του 2007 ξεκίνησε νέα απεργία πείνας, η οποία έληξε χωρίς την κυβερνητική διαπραγμάτευση που διεκδικούσαν οι απεργοί.

Το 2008, επί αρχηγίας του κράτους από τον Michelle Bachelet Jeria, ο Matias Cartileo (1985-2008), φοιτητής Αγρονομίας, χιλιανός καταγωγής mapuche, απεβίωσε στις 3 Ιανουαρίου 2008, όταν μια ριπή από Uzi διαπέρασε το κορμί του, διατρώντας τον πνεύμονά του. Ο Matias Cartilleo συμμετείχε σε κατάληψη ιδιωτικής έκτασης, η οποία οι mapuche ισχυρίζονταν πως πρόκειται για προγονικό έδαφος, λόγος για τον οποίον, κλήθηκε η αστυνομία να δράσει.

Μετά το περιστατικό, ο αστυνομικός που διέπραξε τη δολοφονία προφυλακίστηκε ενώ διεξάγονταν οι σχετικές έρευνες. Προέκυψαν κριτικές κατά του στρατιωτικού εισαγγελέα José Pinto Aparicio που ερευνούσε τα αίτια, γιατί ήταν ο ίδιος που είχε αποφανθεί να παραμείνει ατιμώρητη η δολοφονία του Alex Lemún το 2002, αίτημα που απορρίφθηκε από το Στρατοδικείο το 2004.


Αίτημα δικαιώματος αυτοδιάθεσης

Το Ισπανικό στέμμα αναγνώρισε μέχρι ενός ορισμένου σημείου την αυτονομία τους και μόνο έπειτα από κάποιες δεκαετίες πέτυχαν την ανεξαρτησία τους. Οι κρατικές οντότητες της Χιλής και της Αργεντινής με κατασταλτικές μεθόδους επέβαλαν στους αυτόχθονες κατοίκους mapuche περιορισμό των δραστηριοτήτων τους καθορίζοντας πλαίσιο δράσης και δυνατοτήτων.

Αν και οι mapuche στην εποχή μας διαβιώνουν κυρίως σε αστικά κέντρα, εντούτοις διατηρούν την κουλτούρα τους και δεν έχουν αφομοιωθεί στον υπόλοιπο πληθυσμό, κρατώντας στενή επαφή με τα πάτρια εδάφη τους και τον πολιτισμό τους και διατηρούν επίσης τις εδαφικές διεκδικήσεις και τις της πολιτισμικής αναγνώρισης. Διάφορες οργανώσεις mapuche διεκδικούν την αναγνώριση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση που τους αναλογεί ως λαός, όπως αναγνωρίζεται από το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Με την έγκριση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Αυτόχθονων Λαών από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 13 Σεπτέμβρη του 2007, η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει ρητώς τα χαρακτηριστικά των λαών των ινδιάνων, όπως ήδη ανέφερε ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών Miguel Alfonso Martínez, ο οποίος στη μελέτη που του ανατέθηκε από τον ΟΗΕ αναφέρει πως: "δεν μπόρεσα να βρω νομικό επιχείρημα για την στήριξη της υπόθεσης πως οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν χάσει διεθνώς τον ινδιάνικο χαρακτήρα τους ως λαοί".

Αν και η έκταση της αυτονομίας και τα υποτιθέμενα οφέλη ποικίλουν μεταξύ των διαφόρων τομέων των mapuche, πολλές από τις οργανώσεις τους που την απαιτούν, την σχετίζουν και την ζητούν κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο αυτή επετεύχθη από τον λαό των Inuit στην Γροιλανδία, από την δεκαετία του '90, και επιζητούν οφέλη όπως αυτά που προέκυψαν για τους ινδιάνους της Βολιβίας, αρχής γενομένης από την πρόσφατη εκλογή ενός προέδρου aymara στη χώρα (Evo Morales).

Επιπλέον, οργανώσεις mapuche όπως η Wallmapuwen, έχουν δημιουργήσει δεσμούς με τις Bloque Nacionalista Galleco (BNG) και Esquerra Republicana Catalunya (ERC), προτείνοντας την αναπαραγωγή του συστήματος στις αυτόνομες κοινότητες της Χιλής, καθώς και την συνταγματική αναγνώριση των
αυτόχθονων πληθυσμών (παρόμοια περίπτωση της αναγνώρισης της περιφερειακής διοίκησης και γλώσσας στην Ισπανία).

Επίσης το ζήτημα έχει απήχηση και στον κόσμο του πολιτισμού, με την περίπτωση του διεθνιστή συγγραφέα Asel Luzarraga, προσφάτως συλληφθέντος, ή της σκηνοθέτιδος Elena Varela, η οποία μετά την σύλληψή της, είναι αυτή τη στιγμή ελεύθερη υπό όρους, πράξεις που φαίνονται ως προσπάθεια του χιλιανού κράτους να αποσιωπήσει τις φωνές υποστήριξης αυτού του ινδιάνικου λαού.
Εκπροσωπούνται στην UNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization).

Ιοκάστη
wikipedia,

ΙΝΔΙΑΝΟΙ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ.