Το 1996 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον είχε διαβεβαιώσει τις ινδιάνικες μειονότητες ότι «δεν θα ξεχάσω τον Λεονάρ». Στο τέλος όμως του 2000, μετά την εκλογή του Τζορτζ Μπους, οι ελπίδες για προεδρική χάρη εξανεμίστηκαν.
Του JEAN-MARC BERTET*
Από το 1977, ο Λεονάρ Πελτιέ, Ινδιάνος, μέλος των φυλών Σιού, είναι φυλακισμένος στο σωφρονιστήριο του Λίβενγουορθ στο Κάνσας των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι 58 ετών και εκτίει διπλή ποινή ισοβίων, κατηγορούμενος για τη δολοφονία δύο πρακτόρων του FBI.
Το 1996 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον είχε διαβεβαιώσει τις ινδιάνικες μειονότητες ότι «δεν θα ξεχάσω τον Λεονάρ». Στο τέλος όμως του 2000, μετά την εκλογή του Τζορτζ Μπους, οι ελπίδες για προεδρική χάρη εξανεμίστηκαν.
Διακηρύσσει την αθωότητά του εδώ και είκοσι πέντε χρόνια. Οι συνήγοροί του υποστηρίζουν ότι υπήρξε θύμα πολιτικής δίκης και «παραδειγματικής» καταδίκης, ενώ δεν υπάρχει καμιά απόδειξη για την ενοχή του. Παρά τη διεθνή κινητοποίηση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των φίλων των Ινδιάνων της Αμερικής, ο Πελτιέ παραμένει φυλακισμένος και η περίπτωσή του άγνωστη, σχεδόν, στο ευρύ κοινό.
Το να μιλά κανείς για του Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής παραπέμπει συχνά σε στερεότυπα: φτερά, βίσονες, τίπι, κ.λπ... Σήμερα, τρεις χιλιάδες περίπου Ινδιάνοι ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιζώντας της γενοκτονίας που διαπράχθηκε από τους αποίκους και τον αμερικανικό στρατό το 19ο αιώνα. Η πραγματικότητα της καθημερινής τους ζωής απέχει πολύ από κάθε φολκλορικό κλισέ.
Η πλειονότητα των λαών αυτών βιώνει οικονομικές δυσκολίες και κοινωνικά προβλήματα που οφείλονται στην απώλεια της ταυτότηας, πράγμα που προκάλεσε την έντονη παρουσία του φαινομένου του αλκοολισμού σε πολλές φυλές. Παρά τις αρνητικές πλευρές, οι Ινδιάνοι παραμένουν οι διασωθέντες της ιστορίας. Εδώ και τριάντα χρόνια, παρουσιάστηκε μια πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανανέωση στις διάφορες φυλές και στις προστατευόμενες περιοχές των Ινδιάνων. Με τους συνεχείς τους αγώνες, οι ξεχασμένοι της Αμερικής πέτυχαν μια κάποια βελτίωση της μοίρας τους.
Οι μάχες τους εκφράζονται καθημερινά στα κοινοτικά κέντρα των μεγάλων πόλεων ή ακόμα και στο εσωτερικό των προστατευόμενων περιοχών, μακριά από τα φώτα της επικαιρότητας, πράγμα που συμβάλλει στη λησμονιά του αγώνα τους. Παλεύουν για την αναγνώριση των πολιτισμών τους, των γλωσσών τους, της ταυτότητάς τους.
Οι μάχες αυτές είχαν συχνά βίαιη κατάληξη. Αρχικά, φυσικά, το 19ο αιώνα, όταν αποπειράθηκαν να διαφυλάξουν τα εδάφη τους. Κυρίως οι Σιού, ένας από τους ισχυρότερους λαούς της Βορείου Αμερικής, οι οποίοι είχαν έρθει σε επαφή με τους Ευρωπαίους από το 1660 μέσω των γάλλων κατακτητών. Οι τελευταίοι μάλιστα αναμείχθηκαν πολύ με τους Ινδιάνους: αυτό εξηγεί την παρουσία πολλών γαλλικών πατρωνύμων, εκ των οποίων και το όνομα Λεονάρ Πελτιέ.
Από το 1854, οι Σιού μπήκαν σε διαμάχη με τον αμερικανικό στρατό και επιχείρησαν να εμποδίσουν την προέλαση των αποίκων. Για τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια, υπό την καθοδήγηση μυθικών αρχηγών όπως ο Καθιστός Ταύρος, το Κόκκινο Σύννεφο και το Τρελό Αλογο, αντιστάθηκαν βίαια στο στρατό, προκαλώντας του την περιβόητη ήττα του Λιτλ Μπιγκ Χορν, το 1876, κατά τη διάρκεια της οποίας ο στρατηγός Κάστερ σκοτώθηκε. Μετά το θάνατο του Τρελού Αλόγου το 1877, την καθοριστική υποταγή του Κόκκινου Αλόγου και τη δολοφονία του Καθιστού Ταύρου το 1890, η σφαγή του Τραυματισμένου Γονάτου το Δεκέμβρη του ίδιου έτους έβαλε τέλος στην αντίσταση των Σιού.
«Κυβερνήσεις»
Μαντρωμένοι στις προστατευόμενες περιοχές της βόρειας και νότιας Ντακότα, οι Σιού γνώρισαν τον εξευτελισμό, τη μιζέρια, αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στον πολιτισμό των Αμερικανών και να στερηθούν την ιδιοκτησία τους. Το πνεύμα, όμως, της αντίστασης συνέχιζε να ζει μέσα τους. Το 1934, ένας νέος νόμος, ο οποίος παρουσιάστηκε ως ευνοϊκότερος, δημιούργησε «κυβερνήσεις των φυλών» εκλεγμένες από τους Ινδιάνους.
Στην πραγματικότητα, οι «κυβερνήσεις» αυτές δεν αντιπροσώπευαν τις πραγματικές προσδοκίες των Σιού. Στη δεκαετία του '50, πολλοί Ινδιάνοι εξαναγκάστηκαν να φύγουν για να εγκατασταθούν στις πόλεις. Κυρίως νέοι τους οποίους ενέπνευσε η πολιτική αμφισβήτηση της εποχής (Μαύροι Πάνθηρες, Πορτορικανοί, Τσικάνος, αντιδρώντες στον πόλεμο του Βιετνάμ...) και οι οποίοι δημιούργησαν, το 1968, το δικό τους διεκδικητικό κίνημα, το Αμερικανικό Ινδιάνικο Κίνημα (ΑΙΜ). Σύμφωνα με το μοντέλο του κινήματος των αστικών δικαιωμάτων των μαύρων, το ΑΙΜ γνώρισε πολύ γρήγορα αξιοσημείωτη άνθηση.
Ο Λεονάρ Πελτιέ εντάχθηκε γρήγορα στο κίνημα (1). Αναμείχθηκε σε στρατιωτικές ενέργειες, συμμετείχε στον αγώνα ενάντια στον αλκοολισμό, στη διανομή τροφίμων και βοηθειών, στη δημιουργία προγραμμάτων αυτάρκειας, στη διατήρηση των παραδοσιακών θρησκευτικών δραστηριοτήτων και υποστήριξε την αναγέννηση των αυτόχθονων γλωσσών.
Το ΑΙΜ προσπαθεί να εφιστήσει την προσοχή στις δραματικές συνθήκες ζωής των Ινδιάνων με θεαματικές, όχι όμως βίαιες, δραστηριότητες. Ο Πελτιέ συμμετείχε το 1970 στην κατάληψη του Φορτ Λότον όπου συνάντησε τους σημαντικότερους ηγέτες του κινήματος: τους Ντένις Μπανκς και Ράσελ Μινς. Το 1972, οργάνωσε την πορεία για τις παραβιασμένες συνθήκες, η οποία κατέληξε στην κατάληψη του γραφείου ινδιάνικων σχέσεων στην Ουάσιγκτον και είχε πρωτόγνωρη απήχηση στα μέσα ενημέρωσης. Στο εξής, το ΑΙΜ θεωρείται από το FBI «ανατρεπτική» οργάνωση και οι αρχηγοί του «εχθροί».
Η διοίκηση του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον εφάρμοσε τότε το πρόγραμμα εσωτερικής αντικατασκοπίας Cointelpro για να διεισδύσει και να αποσταθεροποιήσει τις λεγόμενες «ανατρεπτικές» οργανώσεις, εκ των οποίων και το ΑΙΜ. Το Νοέμβρη του 1972, αφού κατηγορήθηκε για επίθεση ενάντια σε πράκτορες του FBI, ο Λεονάρ Πελτιέ φυλακίστηκε για έξι μήνες, πριν αθωωθεί, επειδή η υπόθεση στήθηκε περίτεχνα για να τον ενοχοποιήσουν. Ηδη από τότε.
Παράλληλα, το FBI ευνόησε την εκλογή στην προεδρία του φυλετικού συμβουλίου του Πάιν Ριτζ (η εμβληματική προστατευόμενη περιοχή των Σιού) του Ρίτσαρντ «Ντικ» Ουίλσον, ενός συνεργάτη του που εκλέχθηκε με λιγότερο από το 20% των εγγεγραμμένων... Αυτός, λοιπόν, είχε ως αποστολή να επαναφέρει την τάξη στην περιοχή αυτή που θεωρείται ως το ιερό των «ταραχοποιών». Με μυστικά κεφάλαια, ο Ουίλσον δημιούργησε μια πολιτοφυλακή, τους Γκουν Σκουάντς (Φύλακες του Εθνους των Ογκλάλα). Για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις βιαιότητες των Γκουν Σκουάντς, οι Σιού, βοηθούμενοι από στρατευμένα μέλη του ΑΙΜ, κατέλαβαν το Φεβρουάριο του 1973 το ιστορικό χωριό του Τραυματισμένου Γονάτου.
Ο Λεονάρ Πελτιέ συμμετείχε στην κατάληψη. Οι αρχές πολιορκούσαν το χωριό επί τρεις μήνες, διστάζοντας να επιτεθούν, σκοτώνοντας όμως δύο Σιού. Το Μάη του 1973, οι πολιορκημένοι παραδόθηκαν αφού απαίτησαν να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για τις παραβιασμένες συνθήκες και τις συνθήκες ζωής των Ινδιάνων. Για τους επόμενους μήνες, ο Ντικ Ουίλσον και οι Γκουν του είναι εξουσιοδοτημένοι εν λευκώ να τα βάλουν με τους αντιδρούντες. Ενα κύμα τρομοκρατίας έπνιξε το Πάιν Ριτζ: 80 στρατευμένοι δολοφονήθηκαν από το Νοέμβρη έως και το τέλος του 1975...
Απέναντι στα εγκλήματα της πολιτοφυλακής, οι παλιοί καλούν το ΑΙΜ σε βοήθεια. Οπαδοί του, εκ των οποίων και ο Λεονάρ Πελτιέ, παρεμβαίνουν και κατορθώνουν να επιβραδύνουν κατά πολύ την καταστολή των Γκουν.
Εγκαθίστανται στην ιδιοκτησία μιας φιλικής οικογένειας, κοντά στο χωριό του Ογκαλά, στην προστατευόμενη περιοχή του Πάιν Ριτζ.
Η σύγκρουση
Ενα πρωινό του Ιουνίου του 1975, η ιδιοκτησία βρίσκεται περικυκλωμένη από Γκουν, πράκτορες του FBI και πλήθος αστυνομικών. Γύρω στις 11.30, δύο ομοσπονδιακοί πράκτορες, ο Ρόναλντ Γουίλιαμ και ο Τζακ Κούλερ, διεισδύουν στην ιδιοκτησία κυνηγώντας έναν νεαρό Σιού, τον Τζίμι Ιγκλ. Από τη στιγμή εκείνη, οι μαρτυρίες είναι συγκεχυμένες: φαίνεται ότι οι πράκτορες πυροβόλησαν το όχημα που οδηγούσε ο Ιγκλ. Θεωρώντας ότι ήταν παρέμβαση των Γκουν, τα μέλητου ΑΙΜ ανταπαντούν. Οι δυνάμεις της αστυνομίας και οι Γκουν περνούν στην επίθεση. Παντού πυροβολισμοί. Δύο μέλη του ΑΙΜ επιχειρούν να πλησιάσουν τους Γουίλιαμ και Κούλερ για να τους αφοπλίσουν. Τους βρίσκουν ήδη νεκρούς...
Τα μέλη του ΑΙΜ αποφασίζουν να ξεφύγουν και, πέρα από κάθε προσδοκία, το καταφέρνουν. Μόνο ένα νεαρός Σιού, ο Τζόε Σουντζ Κιλράιτ, σκοτώνεται. Ο Λεονάρ Πελτιέ διαβεβαίωνε συνέχεια ότι είχε μείνει κοντά στο σπίτι και παραδέχθηκε ότι πυροβόλησε, αλλά δεν είχε ποτέ στοχεύσει τους Γουίλιαμ και Κούλερ.
Επειτα από την ανταλλαγή πυρών, μια γιγάντια καμπάνια στα μέσα ενημέρωσης επιχειρεί να προσδώσει εγκληματικό χαρακτήρα στο ινδιάνικο κίνημα. Η καταστολή εφαρμόζεται σε όλες τις προστατευόμενες περιοχές. Τέσσερα εντάλματα σύλληψης εκδόθηκαν για τους Τζίμι Ιγκλ, Τζίνο Μπάτλερ, Μπομπ Ρομπιντό και Λεονάρ Πελτιέ. Οι Μπάτλερ και Ρομπιντό συνελήφθησαν γρήγορα. Ο Πελτιέ κατέφυγε στον Καναδά.
Οι Μπάτλερ και Ρομπιντό δικάστηκαν στην Αϊόβα. Ενα λαϊκό σώμα ενόρκων τους αθώωσε, προκαλώντας την οργή των αρχών που επικέντρωσαν τότε τις προσπάθειές τους ενάντια στον Λεονάρ Πελτιέ, μοναδικό κατηγορούμενο της διπλής δολοφονίας και τον οποίο το FBI κατόρθωσε να εκδώσει.
Η δίκη του
Η δίκη του έγινε στην πόλη του Φάργκο (βόρεια Ντακότα), περιοχή κτηνοτρόφων εχθρικών απέναντι στους Ινδιάνους. Το σώμα των ενόρκων αποτελείτο εξάλλου αποκλειστικά από εκπροσώπους αυτής της κοινωνικής τάξης. Ξεκίνησε μια καμπάνια παραπληροφόρησης. Μιλούσαν για απειλές τρομοκρατικών ενεργειών ή ένοπλων επιθέσεων μελών του ΑΙΜ για την απελευθέρωση του Πελτιέ... Οι ένορκοι, βυθισμένοι στη γενική παράνοια, μεταφέρθηκαν με θωρακισμένο φορτηγό και απομονώθηκαν σε ασφαλές μέρος...
Ο δικαστής αποφάσισε ότι όλες οι μαρτυρίες της υπεράσπισης σχετικές με το κλίμα τρόμου της εποχής ήταν μη αποδεκτές, όπως και όλες όσες μπορούν να ενοχοποιήσουν το FBI ή τους Γκουν. Δεν ήθελε να γίνει ξανά λόγος για τα στοιχεία που επέτρεψαν την αθώωση των Μπάτλερ και Ρομπιντό.
Αντίθετα, δεν απέρριψε τις μαρτυρίες ορισμένων πρακτόρων, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι είδαν τον Πελτιέ να πυροβολεί με ένα όπλο AR15 ενάντια στους Γουίλιαμ και Κούλερ. Ενας άλλος πράκτορας διαβεβαίωσε ότι αναγνώρισε τον Πελτιέ χάρη στη διόπτρα του όπλου του. Οι δικηγόροι του Πελτιέ απέδειξαν ότι ήταν αδύνατο να αναγνωριστεί οποιοσδήποτε από το σημείο όπου βρισκόταν ο συγκεκριμένος πράκτορας. Ο δικαστής δεν δέχθηκε καμία ένσταση της υπεράσπισης. Και πάνω σε βάσεις καθ' όλα ασαφείς καταδίκασε τον Λεονάρ Πελτιέ δις ισόβια. Ο Πελτιέ έκανε ένσταση, το εφετείο όμως επιβεβαίωσε την ποινή.
Το 1981, νέα έγγραφα επέτρεψαν να αρχίσει καινούρια σειρά ενστάσεων. Ενας ειδικός επιβεβαίωσε στο δικαστήριο ότι το όπλο AR15 που χρησιμοποιήθηκε για να κατηγορηθεί ο Πελτιέ δεν μπορούσε να είναι το όπλο με το οποίο σκοτώθηκαν οι δύο πράκτορες, καθώς οι κάλυκες απ' τις σφαίρες δεν αντιστοιχούσαν σ' αυτό.
Στην απόφασή του της 22ας Σεπτεμβρίου 1986, το εφετείο κατάληξε ότι η βαλλιστική έκθεση που παρουσιάστηκε κατά την ακροαματική διαδικασία ήταν «ύποπτη» και δήλωσε ότι η νέα αυτή απόδειξη δημιουργούσε απλώς τη «δυνατότητα» και όχι την «πιθανότητα» να έχει σκοτώσει ο Πελτιέ τους δύο πράκτορες και, τέλος, παραδέχθηκε ότι το γεγονός αυτό «μπορούσε να είχε αλλάξει την ετυμηγορία της πρώτης δίκης». Επικύρωσε όμως την ποινή!
Το ανώτατο δικαστήριο, το 1987, αρνήθηκε να αποφανθεί για την υπόθεση. Το 1993, η επιτροπή απελευθέρωσης με εγγύηση αρνήθηκε σχετικό αίτημα. Το 1995, κατά τη διάρκεια νέας ακρόασης, ο Πελτιέ εκπροσωπήθηκε από τον Ράμσεϊ Κλαρκ, πρώην υπουργό Δικαιοσύνης. Ο εισαγγελέας παραδέχθηκε ότι «δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ενάντια στον Λεονάρ Πελτιέ»! Πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση «ποτέ δεν τον κατηγόρησε πραγματικά για άμεση δολοφονία» και ότι, σε περίπτωση νέας δίκης, «η δικαιοσύνη δεν θα μπορούσε να τον καταδικάσει ξανά». Πάραυτα, το Συμβούλιο Απελευθέρωσης υπό όρους εκτίμησε ότι δεν μπορούσε να τον απελευθερώσει, επειδή ο Πελτιέ συνέχιζε να διακηρύσσει την αθωότητά του, πράγμα που «δεν ήταν συμβατό με την απόφαση των ενόρκων».
Εμενε μόνο η προεδρική χάρη. Το 1996 ο Κλίντον διαβεβαίωσε: «Δεν θα ξεχάσω τον Λεονάρ», στο τέλος όμως του 2000, μετά την εκλογή του Τζορτζ Μπους, δεν έκανε τίποτα. Καθώς ο Μπους δεν είναι φίλος των ινδιάνικων μειονοτήτων, η ελπίδα.
Αξιοπρέπεια
Η κοινή γνώμη με την υποστήριξη του εθνικού Κογκρέσου των Ινδιάνων της Αμερικής, το εθνικό Συμβούλιο των Εκκλησιών, η Διεθνής Αμνηστία και προσωπικότητες όπως ο υποδιοικητής Μάρκος, ο Νέλσον Μαντέλα, ο αιδεσιμότατος Ντέσμοντ Τούτου, ο Ριγκομπέρτα Μεντσού, ο δαλάι λάμα, όπως επίσης και δεκάδες χιλιάδες πολίτες στον κόσμο, αγωνίζονται για την αναθεώρηση της δίκης (2). Επειδή φαίνεται όλο και περισσότερο ότι το πραγματικό έγκλημα του Λεονάρ Πελτιέ -«Κρατούμενος των ΗΠΑ 89637-132»- είναι ότι είναι Ινδιάνος και είχε άδικο να υπερασπιστεί τα στοιχειώδη δικαιώματα των αυτόχθονων αυτών λαών με τους οποίους η Αμερική δεν έχει ακόμα τακτοποιήσει το ιστορικό της χρέος(3). Πολλοί εθνολόγοι και φίλοι των Ινδιάνων συντάσσονται με τη μάχη αυτή (4), τη μάχη της κλεμμένης αξιοπρέπειας ενός ανθρώπου εξαιτίας της πολιτικής του στράτευσης και της εθνικής του καταγωγής.
(1) Βλ. Leonard Peltier, Ecrits de prison. Le combat d' un Indien (προοίμιο από την Danielle Mitterand, πρόλογος από τον Ramsey Clark), Albin Michel, Παρίσι, 2000. Ενα καταπληκτικό θεατρικό έργο, Ma vie est ma Danse du Soleil, γράφτηκε από αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις Albin Michel αποφάσισαν να καταβάλουν το σύνολο των κερδών από την πώληση του βιβλίου στην Επιτροπή Υπεράσπισης του Leonard Peltier (LPCD), προκειμένου να υποστηρίξουν την καμπάνια για την απελευθέρωσή του. (2) Υπάρχει μια διεθνής Επιτροπή Υπεράσπισης του Leonard Peltier: Leonard Peltier Defense Committtee (LPDC). Διεύθυνση: LPDC-International Office, Ρο Box 583, Lawrence, Kansas 66044, Ηνωμένες Πολιτείες. E-mail: lpdc@freepeltier.org (3) Ο Michael Apted γύρισε δύο ταινίες σχετικά με την υπόθεση Peltier: το ντοκιμαντέρ Incident at Oglala και την ταινία με τίτλο Thunderheart με τους Val Kilmer, Graham Green και Sam Sheppard.(4) Στη Γαλλία, η Επιτροπή Υποστήριξης στους Ινδιάνους της Αμερικής (CSIA) 21 ter, rue Voltaire, 75011 Παρίσι (τηλ.: 0033143730580 web site: www.csia-nitassinan.org ) και η Επιτροπή Υπεράσπισης του Leonard Peltier, υπό τη διεύθυνση του Sylvain Duez (site: www.freepeltier.org) παρέχουν τις πληροφορίες σχετικά με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν για την υποστήριξη του Peltier.
.jpg)
